Gidya, Leonardit ve Kompost‘un Çinko Sorpsiyon Özelliklerinin Belirlernmesi

Özet

Leonardit ve kompost toprak düzenleyicisi olarak kullanılan materyallerdir. Gidya ise Afşin-Elbistan Termik Santralı havzasında rezervi yaklaşık 4.8 milyar ton olan %30-40 kireç ve % 40-50 organik madde içeren bir materyaldir. Bu materyaller organomineral (OMG) gübre yapımında kullanılmaktadır. Çinko bitkilerin mutlak ihtiyaç duyduğu mikro bitki besin elementlerinden birisidir. Türkiye topraklarının yaklaşık % 49‘unda bitkiler tarafından alınabilir çinko (Zn) noksanlığına rastlanmaktadır. Bu çalışmanın amacı, OMG gübre yapımında kullanılan gidya, leonardit ve kompostun Zn sorpsiyon özelliklerini belirlemektir. Çalışma laboratuvar koşullarında yürütüldü. Optimum sorpsiyon koşullarını belirlemek için soprsiyonu etkileyen faktörlerden pH, tanecik iriliği, sıcaklık, çalkalama süresi ve çözelti konsantrasyonunun etkisi belirlenmiştir. Daha sonra optimum koşullarda linear Langmuir izotermi kullanılarak sorpsiyon özellikleri saptanmıştır. Langmuir izotermine göre maksimum sorpsiyon kapasitesi (qmax) gidya için 14,10 mgg-1, leonardit için 13,74 mgg-1 ve kompost için 15,67 mgg-1 bulunmuştur. Sonuç olarak, gidya, leonardit ve kompostun Zn sorpsiyon değerleri Langmuir ve Freunlich izotermine uyum göstermiştir. Bu materyallerin maksimum sorpsiyon kapasiteleri (qmax) birbirine çok yakındır. Bu veriler dikkate alındığında, 1 kg organik materyalin yaklaşık 15 gr Zn tutabileceği görülmektedir. OMG üretiminde ve sürdürülebilir Zn gübrelemesinde bu temel verilerin dikkate alınmasında fayda vardır.