Tokat – Zile Yöresinde Bazı Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Kuru ve Sulu Koşullarda Verim ve Verim Özelliklerinin Belirlenmesi
DOI:
https://doi.org/10.24925/turjaf.v11i3.513-521.5949Anahtar Kelimeler:
Makarnalık buğday- çeşit- kuru şartlar- sulu şartlar- tane verimiÖzet
Bu çalışma Tokat-Zile kuru ve sulu koşullarında 25 adet makarnalık buğday çeşidinin verim ve verim özelliklerinin belirlenmesi amacıyla 2019-2020 ve 2020-2021 buğday yetiştirme döneminde yürütülmüştür. Denemeler, kuru ve sulu koşullarda Tesadüf Blokları Bölünmüş Parsel Deneme Desenine göre üç tekerrürlü olarak kurulmuştur. Çalışmada, birleştirilmiş çevreler (yıl, kuru-sulu) ortalamaları doğrultusunda incelenen tüm özellikler bakımından çeşitler arasında önemli farklılıklar bulunmuştur. Çeşitlerin kuru ve sulu koşullarda ortalama başaklanma süresi 153,8 ve 155,1 gün, olgunlaşma süresi 186,0 ve 188,7 gün, bitki boyu 66,2 ve 70,7 cm, metrekarede başak sayısı 245,4 ve 300,6 adet, başak uzunluğu 5,9 ve 6,4 cm, başakta tane sayısı 26,6 ve 29,7 adet, tek başak verimi 1,26 ve 1,48 g, bin tane ağırlığı 41,5 ve 43,4 g, hektolitre ağırlığı 80,4 ve 810 kg, tane verimi 252,8 ile 315,9 kg/da olarak belirlenmiştir. Sulu koşullarda elde edilen ortalama değerler kuru koşullardan daha yüksek bulunmuştur. Birleştirilmiş çevrelerin sonuçlarına göre çeşitlerin tane verimleri 220,2-351,3 kg/da arasında değişim göstermiştir. Araştırmada, başak uzunluğu ve bitki boyu bakımından Soylu, bin tane ağırlığı bakımından Şahinbey ve Ankara 98, hektolitre ağırlığı bakımından Sarıçanak 98, tane verimi bakımından Eminbey, Altın 40/98, Mirzabey ve Ankara 98 çeşitleri ön plana çıkmıştır. Tokat Zile yöresinde yüksek tane verimi ve istenen diğer özelliklere sahip Eminbey, Altın 40/98 ve Ankara 98 çeşitlerinin başarıyla yetiştirilebileceği belirlenmiştir.
Referanslar
Altınbaş M, Tosun M, İlker E. 2007. Ekmeklik Buğdayda Sulu Koşullarda Verim ve Kalite İçin Seleksiyon Üzerine Genotip x Lokasyon İnteraksiyonunun Etkisi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 44(2): 17-32. ISSN 1018-8851
Anonim 2019-2020. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü Toprak Analiz Laboratuvarı.
Anonim 2021a. Tarım ve Orman Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü, Buğday Mayıs Bülteni, Mayıs 2022 Sayı:20 Şu adresten erişilebilir: Buğday Mayıs Bülteni 2022
Anonim, 2021b. Türkiye İstatistik Kurumu. Şu adresten erişilebilir: http://www.tuik.gov.tr/PreTabloArama.do [Erişim tarihi 18 Eylül 2021].
Anonim, 2021c. Tokat Meteoroloji İstasyon Müdürlüğü.
Akgün İ, Altındal D, Kara B. 2011. Isparta Ekolojik Koşullarında Ekmeklik ve Makarnalık Bazı Buğday Çeşitlerinin Uygun Ekim Zamanlarının Belirlenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi, 17: 300-309. doi: 10.1501/Tarimbil_0000001182
Aydın M, Öztürk A, Bayram S. 2011. Ekmeklik Buğday Genotiplerinde Geç Gelişme Dönemindeki Kuraklığa Dayanıklılığın Bazı Kuraklık İndeksleri ile Tanımlanması. 10. Tarla Bitkileri Kongresi, 147-152 Konya.
Aydoğan S, Soylu S. 2017. Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Verim ve Verim Öğeleri ile Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 26(1): 24-30. doi: 10.21566/tarbitderg.323568
Çetin G, Ayrancı R. 2021. Kırşehir Ekolojik Koşullarında Bazı Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Verim ve Verim Bileşenleri Bakımından Değerlendirilmesi. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 1(1): 9-20. e-ISSN: 2791-9161
Çölkesen M, Öktem A, Eren N, Yağbasanlar T, Özken H. 1994. Çukurova ve Harran Koşullarına Uygun Ekmeklik ve Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Saptanması Üzerine Bir Araştırma. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-29 Nisan 1994, İzmir, Cilt 1: 18-21.
Düzgüneş O, Kesici T, Kavuncu O, Gürbüz F. 1987. Araştırma ve Deneme Metotları (İstatistik Metotları II). Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yay. No: 1021, 381 s., Ankara.
Güngör H, Çakır MF, Dumlupınar Z. 2022. İleri Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Hatlarının Verim, Verim Unsuru ve Kalite Özellikleri Bakımından Değerlendirilmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 35: 123-127. doi: 10.31590/ejosat.1063624
Han Ş, Hendek Ertop M. 2022. Kastamonu'da Üretilen Siyez Buğdayının (Triticum monococcum) Bazı Kimyasal ve Fiziksel Özellikleri. Akademik Gıda, 20(1): 63-70. doi: 10.24323/akademik-gida.1097846
Kahraman ND, Gökmen S. 2022. Konya Kurak Koşullarında Makarnalık Buğdayda Bazı Fenolojik ve Morfolojik Özellikler ile Verim ve Verim Unsurlarının Belirlenmesi. Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi, 11(1): 40-48. e-ISSN: 2687-3753
Kendal E, Tekdal S, Aktaş H, Karaman M. 2012. Bazı Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Diyarbakır ve Adıyaman Sulu Koşullarında Verim ve Kalite Parametreleri Yönünden Karşılaştırılması. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 26(2): 1-14.
Kırtok Y, Genç İ, Yağbasanlar T, Çölkesen M. 1988. Tescilli Ekmeklik ve Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Çukurova Koşullarında Başlıca Tarımsal Karakterleri Üzerine Araştırmalar. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 3(3): 98-106.
Korukçu A, Arıcı I. 1987. Kimi Tahıl Türlerinde Sulamanın Etkinliği. Türkiye Tahıl Sempozyumu. (Tübitak), Sayfa 201- 207, Bursa.
Özdemir Dirik K, Sakin MA, Naneli İ. 2018. Tokat-Kazova Koşullarında Bazı Makarnalık Buğday (Triticum durum L.) Çeşit ve Hatlarında Kışlık ve Yazlık Ekim’in Verim ve Verim Unsurlarına Etkilerinin Belirlenmesi Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 35(3): 182-192. doi:10.13002/jafag4271
Özen S. 2014. Yozgat Ekolojik Koşullarında Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Isparta, 85s.
Polat PÖK, Ciftçi EA, Yağdı K. 2015. Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.)’da Tane Verimi ile Bazı Verim Ögeleri Arasındaki İlişkilerin Saptanması. Tarım Bilimleri Dergisi, 21: 355-362. doi: 10.1501/Tarimbil_0000001338
Pfeiffer WH, Sayre KD, Payne TS. 2001. Increasing Durum Wheat Yield Potentialand Yield Stability. Proceeding of the Warren E. Kronstad Symposium CIMMTY 15-17 March.
Sade B. 1991. Farklı sulama seviyeleri ve azot dozlarının iki makarnalık buğday çeşidinin (T. durum desf) tane verimi, kalite özellikleri üzerine etkileri konusunda bir araştırma. Selçuk Üniv. Fen Bil. Enst. Doktora Tezi, Konya.
Sakin MA, Yıldırım A, Gökmen S. 2004. Tokat Kazova Koşullarında Bazı Makarnalık Buğday Genotiplerinin Verim, Verim Unsurları ile Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi, 10(4): 481-489.
Sakin MA, Naneli İ, Göy AG, Özdemir K. 2015. Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Çeşitlerinin Tokat-Zile Koşullarında Verim ve Verim Komponentlerinin Belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 32(3): 119-132. doi:10.13002/jafag927
Sakin MA, Naneli İ, Özdemir K, Şahinter S. 2016. Tokat-Zile Koşullarında Bazı Makarnalık Buğday (Triticum durum L.) Çeşit ve Hatlarının Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 33 (1): 149-161. doi:10.13002/jafag977
Sakin MA, Naneli İ, İsmailoğlu AY, Özdemir K. 2017. Tokat Kazova Koşullarında Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Çeşitlerinin Kuru ve Sulu Şartlarda Verim ile Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34 (Ek sayı): 87-96. doi: 10.13002/jafag4410
Sharma RC. 1994. Early Generation Selection for Grain-Filling Period in Wheat. Crop Sci. 34: 945-948.
Simane B, Struik PC, Nachit MM, Peacock JM. 1993. Makarnalık Buğdayın Su Kısıtlı Ortamlarda Verim Bileşenlerinin ve Verim Kararlılığının Ontogenetik Analizi. Euphytica, 71(3): 211-219.
Subaşı K, Ayrancı R. 2021. Bazı Ekmeklik Buğday Genotiplerinin Konya Ekolojik Koşullarında Tane Verimleri ile Tarımsal Özelliklerinin Korelasyonlarının Belirlenmesi. Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi, 10(1): 13-28. e-ISSN: 2687-375
Toklu F, Genç İ, Yağbasanlar T, Özkan H, Yıldırım M. 2001. Çukurova Koşullarında Son 21 Yıllık Dönemde (1980-2000) Yetiştirilen Ticari Ekmeklik Buğday Çeşitleri ve Seleksiyon Hatlarında Verim Potansiyelindeki Değişimin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Türkiye IV. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt I, Tahıllar ve Yemeklik Tane Baklagiller, 53-56: 17-21 Eylül, Tekirdağ.
Tosun M, Süer Y, Erkul A, Ege H. 2006. Kuru ve Sulu Koşullarda Yetiştirilen Buğdayın Bazı Agronomik ve Kalite Özelliklerinin Direkt Seleksiyona Karşı İndirekt Seleksiyon Etkinliği. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 43(2): 53-62. ISSN 1018-8851
TÜİK, 2021. Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünler Denge Tabloları. [Erişim Tarihi: 18 Mart 2021], https://data.tuik.gov.tr/ Kategori/GetKategori?p=tarim-111&dil=1
Yurtsever N. 1984. Deneysel İstatistik Metotları. Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Yayınları, Genel Yayın No: 50, Ankara.
Zeleke KT, Nendel C. 2016. Analysis of Options for Increasing Wheat (Triticum aestivum L.) Yield in South-eastern Australia: The Role of Irrigation, Cultivar Choice and Time of Sowing. Agricultural Water Management, 166: 139-148. doi: http://dx.doi.org/10.1016/j.agwat.2015.12.016
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
