Kahramanmaraş ve Erzurum‘dan toplanan Agaricus campestris mantarlarının radyoaktivite tayini ve ağır metal miktarlarının belirlenmesi

Özet

Bu çalışmada, Kahramanmaraş ve Erzurum ilinden toplanan Agaricus campestris mantarlarındaki radyoaktivite ve ağır metal birikimleri belirlenmiştir. Radyoaktivite konsantrasyonları için HPGe gama dedektörü, ağır metal miktarlarının belirlenmesi için ise ICP-MS kullanılmıştır. Radyoaktif element olarak doğal (238U, 232Th 40K) ve yapay (137Cs) radyonüklit konsantrasyonları belirlenmiş ve mantarlardan dolayı alınan efektif doz değerleri hesaplanmıştır. Yetişme yerleri olan topraklarda da aynı ölçümler yapılmış, soğrulan dozlar ve yaşam boyu kanser riski hesaplanmıştır. Ağır metal olarak Mg, Al, Ca, Cr, Mn, Fe, Co, Ni, Cu, Zn, As, Se, Cd, Pb206, Pb207 ve Pb208 miktarları belirlenmiştir. Erzurum‘dan toplanan mantarlardaki 238U, 232Th, 40K aktivite konsantrasyonları sırasıyla 12,1 ± 0,8, 11,7 ± 0,9, 497,7 ± 17,8 Bq/kg olarak hesaplanmış ve 137Cs sistem tarafından ölçülememiştir. Kahramanmaraş‘ tan toplanan mantarlarda, 232Th ve 40K aktivite konsantrasyonları sırasıyla 13,4 ± 0,5, 134,9 ± 6,3 Bq/kg olarak hesaplanmış, 238U ve 137Cs aynı şekilde sistem tarafından ölçülememiştir. Mantarlardan dolayı alınan efektif doz Erzurum ve Kahramanmaraş için sırasıyla 75 ve 29 μSv hesaplanmış olup dünya ortalaması kabul edilen 290 μSv‘den küçük bulunmuştur. Erzurum için soğrulan doz 37,39 nGy/saat, yaşam boyu kanser riski 16,5 x 10-5, Kahramanmaraş için soğrulan doz 30,92 nGy/saat, yaşam boyu kanser riski 13,3 x 10-5 olarak hesaplanmıştır. Her ağır metal için günlük alım miktarları belirlenmiştir. Radyoknüklit aktivite konsantrasyonları ve ağır metal birikim miktarları sağlığı tehdit edecek seviyede bulunmamış olup, yalnızca arsenik (As) miktarları (0,025 ve 0,039 mg/kg) her iki ilden toplanan mantarlarda da Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü‘nün (FAO) gıda katkısı uzmanları topluluğunca hazırlanan ortak raporunda izin verilen üst limitten (0,015 mg/kg) bir miktar fazla bulunmuştur.