Türklerde “İmece” ve “Kooperatifleşme” Kültürüne Bir Bakış

Özet

Türk coğrafyasının temel taşını oluşturan ve devletin gücünün ulaşamadığı kırsal alanlarda dayanışma örneği olarak “imece” kültürünün devreye girdiğini görmekteyiz. “Birçok kimsenin toplanıp el birliğiyle bir kişinin veya bir topluluğun işini görmesi ve böylece işlerin sıra ile bitirilmesi” şeklinde tanımı yapılan “İmece”; Anadolu coğrafyasındaki uygulamalarına kısmen uymaktadır. Bazı tanımlamalar, sahayı incelemeden yapılmış olacak ki; “Genellikle köylerde işlerin görülmesi için ihtiyar heyetinin kararıyla her evden para toplamak” olarak tanımlanan “salma salma” işlevi kültürü, imece dayanışması ile karıştırılmaktadır. Yaşayan “imece” kültüründe zorlama olmadığı gibi, genellikle sıralama da bulunmayıp, ihtiyacı olduğu hissedilen kişiye gönüllü yardıma dayalı birlikteliktir. “Kooperatifcilik” ise, Fransız devriminden sonra işçi sınıfının geçim ve çalışma koşullarından doğan sorunların birlikte çözülmesi amacıyla dayanışma ve karşılıklı yardımlaşma arayışı olarak ortaya çıkmış ve tüm dünya ülkelerine yayılmıştır. Tüketim alanındaki ilk kooperatif İngiltere‘de 28 dokuma işçisi tarafından 1844 yılında “Rochdale öncüleri” olarak kurulmuş ve Uluslararası Kooperatifler Birliği (ICA)‘nin sonradan kooperatifçilik ilkeleri olarak benimsediği temel kurallar uygulamıştır. Türkiye‘de ilk kurulan kooperatif olarak bilinen “Memleket Sandığı‘nın” kuruluşunun üzerinden iki asra yakın zaman geçmiş olmamıza rağmen, kooperatifleşmede yeterli yol alındığını söylemek mümkün değildir. Bir tarım ülkesi olarak tanımlanan Türkiye‘de, Türk toplumunun özünde var olan “İmece” kültürünün canlandırılarak kooperatiflerin arzulanan gelişmesi sağlanmalıdır.