Yangına Eğilimli Ekosistemlerde Allelopatik Mekanizmalar

Özet

Yangına eğilimli kurak bölge çam türleri ve maki vejetasyonlarını oluşturan bitkilerin yangına karşı geliştirdikleri tepkileri anlamak, bu türlerin ekolojisini ve evrimini ortaya çıkarmak adına oldukça önemlidir. Vejetasyonun süksesyon sürecinde, allelopatik metabolitler ile yangınlar arasında karmaşık ilişkiler bulunduğu ve yangının; maki, savanalar ve ormanlık alanlar gibi birçok bitki topluluğunun süksesyon gelişiminde kritik bir rol oynadığı bilinmektedir. Ancak yangına eğilimli ekosistemlerdeki süksesyon süreçleri ve allelopatik mekanizmalar arasındaki ilişkiyi ortaya koyan çalışmalar oldukça sınırlıdır. Geneli herdem yeşil maki vejetasyonları en çok çalışılan yangın ekosistemlerinden birisidir. Maki vejetasyonlarında yangın; bitkiler tarafından üretilen allelokimyasallarla birlikte en iyi şekilde yetişen ve devamlılık gösteren bitki topluluklarının oluşmasına neden olarak o bölgenin klimaksının oluşmasını sağlar. Bir canlı türünün toksik bileşikler salgılayarak, başka bir canlı türünü engellemesi olayı allelopati olarak ifade edilmektedir. Bu toksik bileşikler genel olarak allelokimyasal olarak nitelendirilir. Yangına eğilimli ekosistemlerde yetişen birçok maki türü sahip oldukları allelokimyasalları dışarı salgılayarak çevrelerinde bulunan otsu türlerin gelişimini engellemekte ve habitatlarını işgal etmektedirler. Kurak mevsimde toprakta biriken bu kimyasallar da herhangi bir yangın anında vejetasyondaki süksesyon süreçlerini etkileyerek, hangi türlerin birbirini izleyeceği konusunda belirleyici olmaktadır. Bu ilişkiler göz önüne alındığında, allelopatik bitkilerin, fonksiyonel bitki karakterlerini değiştirerek vejetasyondaki bitki çeşitliliğini değiştirme potansiyeline sahip olduğu söylenebilir. Bu derlemenin amacı, yangına karşı eğilimli olan ekosistemlerde bulunan bitki türlerinin sahip olduğu allelokimyasallar ve yangın arasındaki ilişkinin belirlenmesi ve bu durumun süksesyon süreçlerine nasıl bir etkisi olduğunun ortaya çıkarılmasıdır