Fındık İşletmelerinin Ekonomik Sürdürülebilirliğine Etki Eden Faktörlerin Belirlenmesi
DOI:
https://doi.org/10.24925/turjaf.v12i5.763-772.6352Anahtar Kelimeler:
Fındık- Ekonomik sürdürülebilirlik- Karadeniz bölgesi- TürkiyeÖzet
Bu çalışma, fındık tarım işletmelerinin ekonomik sürdürülebilirliğini ve sürdürülebilirliği etkileyen faktörleri belirlemeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın ana materyalini 2021 yılında, 380 fındık üreticisi ile yüz yüze yapılan anketlerden elde edilen veriler oluşturmaktadır. Fındık tarım işletmelerinin sosyo-ekonomik özelliklerinin karşılaştırılmasında tek yönlü Varyans analizi ve Kruskal Wallis testi analiz yöntemlerinden yararlanılmıştır. Ekonomik sürdürülebilirliği etkileyen faktörlerin belirlenmesinde çoklu doğrusal regresyon modelinden faydalanılmıştır. Araştırma sonucunda fındık tarım işletmelerinin ekonomik sürdürülebilirlik endeksi ortalaması 0,48 olarak hesaplanmıştır. Trabzon (0,37), Giresun (0,43) ve Ordu (0,46) illerindeki işletmeler ortalamanın altında ekonomik sürdürülebilirliğe; Samsun (0,58), Sakarya (0,61) ve Düzce (0,64) illerindeki fındık işletmeleri ise ortalamanın üstünde ekonomik sürdürülebilirliğe sahiptirler. İşletmelerin ekonomik sürdürülebilirliğini çiftçinin yaşı negatif; eğitim süresi, hanehalkı büyüklüğü, köyde ikamet etme, tarımsal örgütlere üyelik, fındık verimi ve satış fiyatı pozitif etkilemektedir. Çiftçilerin bilgi düzeylerinin artırılmasına yönelik eğitim çalışmaları yapılması, kırsal göçü önleyici politikaların uygulanması ve verim artışına yönelik yayım çalışmalarının gerçekleştirilmesi ekonomik sürdürülebilirliğe katkı sağlayacaktır.
Referanslar
Ahsan, M. M., Mahmud, M. P., Saha, P. K., Gupta, K. D., & Siddique, Z. (2021). Effect of data scaling methods on machine learning algorithms and model performance. Technologies, 9(3), 52. https://doi.org/10.3390/technologies9030052
Akçalı, A., & Boz, İ. (2022). Çiftçilerin ziraat odasının verdiği danışmanlık hizmetlerinden memnuniyet düzeyi: Samsun ili terme ilçesi örneği. ISPEC Journal of Agricultural Sciences, 6(2), 211-222. https://doi.org/10.46291/ISPECJASvol6iss2id291
Akış, N., & Aksoy, A. (2023). Tarımsal eğitimin çiftçiler üzerine etkisi: Atatürk Üniversitesi Örneği. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 26(4), 902-911. https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.1223404
Ali, P.J.M., & Faraj, R. H. (2014). Data normalization and standardization: A technical report. Machine Learning Technical Reports,1(1), 1-6.
Altunpala, B., & Bozoğlu, M. (2018). Fındık işletmelerinin destekleme düzeyine bağlı yetiştirme istekliliği. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 21(Özel sayı), 161-167. https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.472179
Ashoori-Latmahalleh, D., & Noorhosseini-Niyaki, S. A. (2013). Analysis using the delphi method for socio-economic problems of hazelnut growers in eshkevarat region in Iran. Indian Journal of Fundamental and Applied Life Sciences, 3(3), 513-520.
Aydoğan, M., & Demiryürek, K. (2018). The comparison of social networks between organic and conventional hazelnut producers in Samsun province. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 33(3), 216-225. https://doi.org/10.7161/omuanajas.394923
Aydoğan, M., Demiryürek, K., & Yulafcı, A. (2016). Samsun ili tarımsal üretici örgütleri arasındaki işbirliğinin örgüt başarısına etkisi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 31(2), 215-222. https://doi.org/10.7161/omuanajas.260977
Baccar, M., Bouaziz, A., Dugué, P., Gafsi, M., & Le Gal, P. Y. (2019). The determining factors of farm sustainability in a context of growing agricultural intensification. Agroecology and Sustainable Food Systems, 43(4), 386-408. https://doi.org/10.1080/21683565.2018.1489934
Cansev, A., Tüccar, M. & Turhan, Ş. (2018). Sakarya ili Kocaali ilçesinde faaliyette bulunan fındık işletmelerinin mevcut yapısı ve sorunları. Bahçe, 47(2), 23-31. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/bahce/issue/41373/500087
Ceyhan, V. (2010). Assessing the agricultural sustainability of conventional farming systems in Samsun province of Turkey. African Journal of Agricultural Research, 5(13), 1572-1583. https://doi.org/10.5897/AJAR09.434
Dağdemir, V., & Yıldız, Ö. (2017). Sakarya ilinde fındık üretimi yapan işletmelerin kârlılık analizi ve pazarlama yapısı. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 48(1), 33-40. https://doi.org/10.17097/ataunizfd.320335
Demiryürek, K., & Ceyhan, V. (2008). Economics of organic and conventional hazelnut production in the Terme district of Samsun, Turkey. Renewable Agriculture and Food Systems, 23(3), 217-227. https://doi.org/10.1017/S1742170508002251
Demiryürek, K., Abaci, N.İ. and Ceyhan, V. (2018). Sustainability of organic versus conventional hazelnut production in Turkey. Acta Hortic. 1226, 437-442 https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2018.1226.66
De-Pablos-Heredero, C., Montes-Botella, J. L., & García-Martínez, A. (2018). Sustainability in smart farms: Its impact on performance. Sustainability, 10(6), 1713. https://doi.org/10.3390/su10061713
Dessart, F. J., Barreiro-Hurlé, J., & Van Bavel, R. (2019). Behavioural factors affecting the adoption of sustainable farming practices: A policy-oriented review. European Review of Agricultural Economics, 46(3), 417-471. https://doi.org/10.1093/erae/jbz019
FAO (2023). Bitkisel ve hayvansal ürünler istatistikleri. Erişim adresi https://www.fao.org/faostat/en/#data/QCL Erişim Tarihi: 28 Şubat 2023
Guliyev, O., Liu, A., Endelani Mwalupaso, G., & Niemi, J. (2019). The determinants of technical efficiency of hazelnut production in Azerbaijan: An analysis of the role of NGOS. Sustainability, 11(16), 4332. https://doi.org/10.3390/su11164332
Gülse Bal, H. S., Yüzbaşıoğlu, R., & Kaplan, E. (2019). Fındık üreticilerinin tarım sigortası yaptırmaya yönelik davranışları ve bunu etkileyen faktörlerin belirlenmesi: Giresun İli Bulancak ilçesi örneği. Türk Tarım- Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 7(11), 2025-2029. https://doi.org/10.24925/turjaf.v7i11.2025-2029.3034
Gülter, S., Yıldız, Ö., & Boyacı, M. (2018). Çiftçilerin bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanma eğilimleri: İzmir ili Menderes ilçesi örneği. Tarım Ekonomisi Dergisi, 24(2), 131-143. https://doi.org/10.24181/tarekoder.446332
Gümüşsu, A. G. (2011). Türkiye’de işgücüne katılım ve ücretlerin belirleyicileri. (Yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, Ankara.
Hazneci, E., Naycı, E., & Çelikkan, G. (2022). Fındık üretiminde maliyet ve kârlılık analizi: Giresun ili örneği. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 59(3), 499-511. https://doi.org/10.20289/zfdergi.996921
Jammalamadaka, S. R. (2003). Introduction to linear regression analysis. The American Statistician, 57(1), 67. https://doi.org/10.1198/Tas.2003.S211
Kabaoğlu, H., & Birinci, A. (2019). Fındık üretimi yapan işletmelerin tarım sigortası yaptırmaya karar verme sürecinde etkili olan faktörlerin logit regresyon analizi ile tahminlemesi: Düzce İli Örneği. Türk Tarım- Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 7(7), 1052-1061. https://doi.org/10.24925/turjaf.v7i7.1052-1061.2549
Kayalak, S. & Özçelik, A. (2012). Türkiye’de fındık üretim alanlarının artmasında desteklemelerin etkisi. Alinteri Journal of Agriculture Science, 23(2), 1-11. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/alinterizbd/issue/2386/30484
Kılıç Topuz, B., & Bozoğlu, M. (2018). Samsun ilindeki fındık tarımsal üretici birliklerinin mevcut durum analizi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8(4), 325-335. https://doi.org/10.21597/jist.410734
Kılıç Topuz, B., Kılıç, O., Boz, İ., & Eryılmaz, G. A. (2019). Türkiye’de fındık üretim alanlarının daraltılması politikası. Akademik Ziraat Dergisi, 8(1), 141-148. https://doi.org/10.29278/azd.594060
Kılıç, B., Uzundumlu, A. S., & Tozlu, G. (2018). Fındık üretiminde kimyasal ilaç kullanımının çevresel duyarlılık yönünden incelenmesi: Giresun ili örneği. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 5(4), 396-405. https://doi.org/10.30910/turkjans.471171
Kılıç, O., Eryılmaz, G. A., & İ. Boz. (2020). Fındık yetiştiriciliği yapan işletmelerde kadınların işgücüne katılımı ve işletme kararlarına etkisi: Samsun ili örneği, Türkiye. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 7(2), 150-155. https://doi.org/10.19159/tutad.691388
Malak-Rawlikowska, A., Majewski, E., Wąs, A., Borgen, S. O., Csillag, P., Donati, M., & Wavresky, P. (2019). Measuring the economic, environmental, and social sustainability of short food supply chains. Sustainability, 11(15), 4004. https://doi.org/10.3390/su11154004
Mennan, H., Bozoğlu, M., Başer, U., Brants, I., Belvaux, X., Kaya-Altop, E., & Zandstra, B. H. (2020). Impact analysis of potential glyphosate regulatory restrictions in the European Union on Turkish hazelnut production and economy. Weed Science, 68(3), 223-231. https://doi.org/10.1017/wsc.2020.10
Meral, H., & Millan, E. (2023). Factors influencing conventional hazelnut farmers to transition to organic production: the case of Türkiye. Erwerbs-Obstbau, 1-12. https://doi.org/10.1007/s10341-023-00922-8
Mutyasira, V., Hoag, D., Pendell, D., Manning, D. T., & Berhe, M. (2018). Assessing the relative sustainability of smallholder farming systems in Ethiopian highlands. Agricultural Systems, 167, 83-91. https://doi.org/10.1016/j.agsy.2018.08.006
Nera, E., Paas, W., Reidsma, P., Paolini, G., Antonioli, F., & Severini, S. (2020). Assessing the resilience and sustainability of a hazelnut farming system in central Italy with a participatory approach. Sustainability, 12(1), 343. https://doi.org/10.3390/su12010343
Niyaz, Ö. C., Keskin, B., Savran, K., Tosun, D., & Demirbaş, N. (2012). Türkiye’de lisanslı depoculuk sisteminin fındık sektörü açısından değerlendirilmesi. Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 4(1), 245-254. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/117296
OECD, (2008). Handbook on constructing composite indicators: Methodology and user guide. ISBN 978-92-64-04345-9. Paris, France.
Özkan, A. H. (2012). Türkiye’deki fındık üretimi ve pazarlama sorunlarına global bakış. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 183-192. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/jiss/issue/25900/272998
Öztürk, D., & Arıcı, Y. K. (2017). Fındık işletmelerinin üretim ve pazarlama sorunlarının analizi: Samsun ili örneği. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7(1), 21-34. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/288051
Öztürk, D., & İslam, A. (2019). Türkiye’de eski ve yeni üretim bölgelerinde fındık yetiştiriciliği yapan işletmelerin tarımsal üretim açısından karşılaştırmalı analizi. Akademik Ziraat Dergisi, 8(Özel Sayı), 99-106. http://dx.doi.org/10.29278/azd.504987
Pourramzan, E. (2022). Analysis of social-economic effects of hazelnut cultivation in development of villages in Amlash County. Future of Food: Journal on Food, Agriculture and Society 10(1), 1-15. http://dx.doi.org/10.17170/kobra-202110144904
Rasmussen, L. V., Bierbaum, R., Oldekop, J. A., & Agrawal, A. (2017). Bridging the practitioner-researcher divide: Indicators to track environmental, economic, and sociocultural sustainability of agricultural commodity production. Global Environmental Change, 42, 33-46. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2016.12.001
Rasul, G., & Thapa, G. B. (2004). Sustainability of ecological and conventional agricultural systems in Bangladesh: An assessment based on environmental, economic and social perspectives. Agricultural Systems, 79(3), 327-351. https://doi.org/10.1016/S0308-521X(03)00090-8
Shavgulidze, R., & Zvyagintsev, D. (2017). Technical efficiency in the Georgian hazelnut supply chain and policy recommendations. XV EAAE Congress, Parma, Italy.
Sıray, E., & Akçay, Y. (2010). Giresun ili merkez ilçede fındık yetiştiren işletmelerin ekonomik analizi, üretim ve pazarlama sorunlarının belirlenmesi üzerine bir araştırma. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2010(1), 43-56. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/82228
Sıray, E., Duyar, Ö., Özdemir, F., & Ertekin, F. (2012). Batı Karadeniz bölgesinde fındık yetiştiriciliğinde eğitim ve yayım altyapı ihtiyacının belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, (2), 9-18. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/gopzfd/issue/7328/95889
TMO, (2020). 2020 yılı fındık sektör raporu. Erişim adresi https://www.tmo.gov.tr/Upload/Document/sektorraporlari/findik2020.pdf. Erişim Tarihi: 28 Şubat 2020
Turan, A. (2023). Organic hazelnut farming techniques: A review. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 11(4), 876-882. https://doi.org/10.24925/turjaf.v11i4.876-882.5923
Tüccar, M., Turhan, Ş., & Cansev, A. (2022). Türkiye'de iyi tarım uygulamalarının değerlendirilmesi: Fındık üreticilerinden bir bakış. Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 36(1), 227-243. https://doi.org/10.20479/bursauludagziraat.1004486
TÜİK (2023). Bitkisel Üretim İstatistikleri. Erişim adresi https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=tarim-111&dil=1 Erişim Tarihi: 10 Mart 2020
Uzundumlu, A. S., Kılıç, B., & Tozlu, G. (2017). Fındık üretiminde kimyasal ilaç kullanımını etkileyen faktörlerin analizi: Giresun ili örneği. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 7(1), 1-9. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/273181
Yamane, T., (1967), Elementary sampling theory, New Jersey: Prentice-Hall, Inc.
Yıldırım, Ç., Türkten, H., & Boz, İ. (2022). Assessing the sustainability index of part-time and full-time hazelnut farms in Giresun and Ordu Province, Turkey. Environmental Science and Pollution Research, 29(52), 79225-79240. https://doi.org/10.1007/s11356-022-20966-9
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.