Göller Bölgesi’nde Doğal Olarak Yetişen Prangos platychlaena (Endemik) Uçucu Yağının Kimyasal Kompozisyonu
DOI:
https://doi.org/10.24925/turjaf.v11is1.2548-2553.6448Anahtar Kelimeler:
Prangos platychlaena - Uçucu yağ oranı - Uçucu yağ bileşenleri - Lokasyon - EndemikÖzet
Bu çalışma, Türkiye’nin Göller Bölgesi’nde farklı lokasyonlarda yabani olarak yetişen Prangos platychlaena (endemik) bitkisinin meyvelerinin uçucu yağ oranını ve bileşenlerini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Türe ait meyve örnekleri iki farklı lokasyondan (Isparta, Sütçüler/Çandır ve Burdur, Bucak/Kızılkaya) sarı olum döneminde toplanmış, meyvelerin uçucu yağları hidrodistilasyon cihazı ile elde edilirken, uçucu yağ bileşenleri ise GC-MS cihazı kullanılarak belirlenmiştir. Çandır lokasyonunda yetişen bitkilerde meyve uçucu yağ oranı%0,16±0,02, Kızılkaya lokasyonunda ise%0,25±0,06 olarak belirlenmiştir. Çandır lokasyonundan alınan meyvelerin 54 bileşenden, Kızılkaya lokasyonundan alınan meyvelerin ise 44 bileşenden oluştuğu belirlenmiş, türün meyvelerinde toplam 73 farklı bileşen tespit edilmiştir. Uçucu yağı oluşturan bileşenler ve oranları lokasyonlara göre kalitatif ve kantitatif varyasyonlar göstermiştir. Her iki lokasyonda da uçucu yağı oluşturan ana bileşenler germacrene-D (%17,08-%20,24), β-bisabolene (%7,53-%17,83), β-copaene (%0,92-%11,70), caryophyllene oxide (%6,23-%6,30), β-farnesene (%3,21-%5,66), δ-cadinene (%3,50-%3,87) ve ledane (%3,35-%3,22) olarak tespit edilmiştir. Çalışmada türün yetiştiği bölgenin ekolojik faktörlerinin, özellikle rakımın uçucu yağ oranı ve bileşenleri üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğu anlaşılmıştır.
Referanslar
Adams PR. 2007. Identification of essential oil components by gas chromatography/mass spectroscopy. Allured Publishing Corporation, Carol Stream, IL.
Azarkish P, Moghaddam M, Pirbalouti AG, Khakdan F. 2021. Güneybatı İran’dan toplanan Prangos platychlaena’nın farklı yabani popülasyonlarının uçucu yağındaki değişkenlik. Plant Biosystems - Bitki Biyolojisinin Tüm Yönleriyle İlgili Uluslararası Bir Dergi, 155:6, 1100-1110, doi: 10.1080/11263504.2020.1829730
Bouaoun D, Hilan C, Garabeth F, Sfeir R. 2007. Antimicrobial activity of the essential oil of the wild plant, Prangos asperula Boiss. Phytotherapie, 5:129-134.
Council of Europe. 1980. European pharmacopoeia. Sainte-Ruffine: Maisonneuve, Strasbourg 5th Edn, Vol. 2.
Çelik SE, Özyürek M, Altun M. 2008. Antioxidant capacities of herbal plants used in the manufacture of van herby cheese: ‘Otlu Peynir’. Int J Food Prop, 11:747–761. https://doi.org/10.1080/10942910701594210.
Davis PH, Mill RR, Kit T. (EDS.) 1988. Flora of turkey and the east aegean ısland. Edinburgh University Press, Edinburgh 10.
Davis PH. 1972. Flora of turkey and the east aegean ıslands. Edinburgh: Edinburg University Press., 4: 429-430.
Djamshidi A, Aminzadeh M, Azarnivand H, Abedi M. 2006. The effects of altitude on quality and quantity of essential oil in Thymus kotschyanus L. Iranian J. Med. Arom. Plant, 5(18): 17-22.
Kandil MAMH, Salah A, Omer ESE, El-Gala M, Sator C, Schnug E. 2002. Fruit and essential oil yield of fennel (Foeniculum vulgare Mill.) grown with fertilizer sources for organic farming in egypt. Landbauforschundg Volkenrode, 52(3): 135-139.
Karadoğan T, Şanlı A, Tosun B, Özçelik H. 2015. Göller yöresinde yayılış gösteren Glaucosciadium cordifolium (Boiss.) Burtt & Davis bitkisinin uçucu yağ oranı ve bileşenleri. BİBAD, 8(1): 35-39.
Karık Ü, Çiçek F, Çınar O. 2017. Menemen ekolojik koşullarında lavanta (Lavandula spp.) tür ve çeşitlerinin morfolojik. verim kalite özelliklerinin belirlenmesi. Anadolu, 27(1): 17-28.
Mahzooni-Kachapi SS, Mahdavi M, Jouri MH, Akbarzadeh M, Roozbeh-Nasira’ei L. 2014. The effects of altitude on chemical compositions and function of essential oils in Stachys lavandulifolia Vahl. Iran. Int. J., Med. Arom. Plants, 4(2): 107-116.
Mammadov R. 2014. Tohumlu bitkilerde sekonder metabolitler. Nobel Akademik Yayıncılık. Yayın No: 841. Ankara.
Mohammad Hosseini M, Zamani HA, Akhlaghi H, Nekoei M. 2011. Hydrodistilled volatile oil constituents of the aerial parts of Prangos serpentinica (Rech.f., Aell. Esfand.) Hernnstadt and Heyn from Iran and quantitative structure retention relationship simulation. J Essent Oil Bear Pl., 14:559-573.
Mottaghipisheh J, Kiss T, To´th B, Csupor D. 2020. The Prangos genus: a comprehensive review on traditional use, phytochemistry, and pharmacological activities. Phytochem Rev, https://doi.org/10.1007/s11101-020-09688-3.
Öke Altuntas F, Duman H, Aslim B. 2011. Metal chelating, radical-scavenging and anti-lipid peroxidative activities of various extracts from two endemic species belonging to the genus Prangos lindl (Umbelliferae). Planta Med, 77:1282817. https://doi.org/10.1055/s-0031-1282817.
Özek G, Bedir E, Tabanca N. 2018. Isolation of eudesmane type sesquiterpene ketone from Prangos heyniae H. Duman & MFWatson essential oil and mosquitocidal activity of the essential oils. OPEN Chem, 16:453–467. https://doi.org/10.1515/chem-2018-0051.
Özel A, Koşar İ, Erden K. 2014. Farklı ekim zamanlarının kişniş (Coriandrum sativum L.) uçucu yağ bileşenlerine etkisi. Harran Üniversites Ziraat Fakültesi Dergisi, 14(3): 55-62.
Özel A. 2008. Anise (Pimpinella anisum): Changes in yields and component composition on harvesting at different stages of plant maturity. Expl Agric. Cambridge University Press, 45: 117–126.
Özel A. 2009. Changes on essential oil composition of aniseed (Pimpinella anisum L.) during ten maturity stages. Asian J. of Chem., 21 (2): 1289-1294.
Palevitch D. 1987. Recent advances in the cultivation of medicinal and aromatic plants. Acta Horticulturae, 208: 29-35.
Phillips MA, Croteau RB. 1999. Resin-based defenses in conifers, Trends in Plant Sci., 4-5. S1360-1385-01401-6.
Rahman JK, JAFF DM, Dastan D. 2020. Prangos platychlaena Boıss Essentıal Oıls: A Novel Study On Its Toxıcıty, Antıbacterıal Actıvıty And Chemıcal Composıtıons Effect. Iraqi J. Agric. Sci., 51(2):519-529.
Razavi SM. 2012. Chemical and allelopathic analyses of essential oils of Prangos pabularia Lindl. from Iran. Nat Prod Res. 26:2148-2151.
Riahi L, Chograni H, Elferchichi M, Zaouali Y, Zoghlami N, Mliki A. 2013. Variations in Tunisian wormwood essential oil profiles and phenolic contents between leaves and flowers and their effects on antioxidant activities. Ind Crops Prod. 46:290-296.
Rostad CE, Pereira WE. 1986. Kovats and Lee retention indices determined by gas chromatography/mass spectrometry for organic compounds of environmental interest. Journal of High Resolution. Chromatography, 9(6): 328-334.
Sajjadi SE, Mehregan I. 2003. Chemical composition of the essential oil of Prangos asperula Boiss. subsp. haussknechtii (Boiss.) Herrnst. Etheyn fruits. DARU J Fac Pharm Sci., 11:79-81.
Sardrodi AF, Soleimani A, Kheiry A, Zibareresht R. 2017. Essential oil composition of Achillea aucheri Boiss at different growing altitudes in damavand, Iran. J. Agr. Sci. Tech., 19: 357-364.
Sarvari A. 2009. The effects of environmental factors on the essential rate of Stachys lavandulifolia in Tohe Jaan of Chenaran. Ms. Thesis in Rangeland Management, TMU, 88p.
Simsek S, Pekbey G, Yaman C. 2016. Fumigant toxicity of essential oils from Achillea millefolium (Asteraceae) and Prangos ferulacea (Apiaceae) against Sitophilus granarius and S. oryzea (col.: Curculionidae). International conference on advances in natural and applied sciences. 21–23 April 2016, Antalya, Turkey.
Sönmez Ç, Şimşek Soysal AÖ, Okkaoğlu H, Karık Ü, Taghiloofar AH, Bayram E. 2018. Determination of some yield and quality characteristics among individual plants of lavender (Lavandula angustifolia Mill.) populations grown under mediterranean conditions in Turkey. Pak. J. Bot., 50(6): 2285-2290.
Stein SE. 1990. National ınstitute of standardsand technology (NIST) massspectral database and software. Version 3.02. Juen USA.
Sumer Ercan F, Bas H, Koc M, Pandir D, Oztemiz S. 2013. Insecticidal activity of essential oil of Prangos ferulacea (Umbelliferae) against Ephestia kuehniella (Lepidoptera: Pyralidae) and Trichogramma embryophagum (Hymenoptera: Trichogrammatidae). Turk J Agric For., 37:719- 725.
Şanlı A, Karadoğan T, Daldal H. 2012. Burdur’da tarımı yapılan bazı Umbelliferae türlerinin uçucu yağ oranı ve bileşenlerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniver. Zir. Fak. Derg., 7 (1):27-31.
Şanlı A, Karadoğan T, Güvenç M, Tosun B. 2019. Göller yöresi florasında farklı lokasyonlarda yetişen Cnidium silaifolium (Jacq.) Simonkai’nin uçucu yağ bileşenleri. TURJAF, 7(3): 58-61.
Şanlı A, Karadoğan T. 2017. Geographical ımpact on essential oil composition of endemic Kundmannia anatolica Hub.- Mor. (Apiaceae). Afr. J. Tradit Complement Altern. Med., 14(1):131-137.
Şanlı A., Karadoğan T, Tosun B, Erbaş S. 2020. Variation of chemical composition of essential oils in wild populations of Ferulago cassia Boiss. from Turkey. J. Essent. Oil-Bear Plants, 23(6):1386-1394.
Tabanca N, Wedge DE, Li XC. 2018. Biological evaluation, overpressured layer chromatography separation, and isolation of a new acetylenic derivative compound from Prangos platychlaena ssp. platychlaena fruit essential oils. JPC J Planar Chromatogr TLC, 31:61–71. https://doi.org/ 10.1556/1006.2018.31.1.8
Tada Y, Shikishima Y, Takaishi Y, Shibata H, Higuti T, Honda G, Ito M, Takeda Y, Kodshimatov OK, Ashurmetov O, Ohmoto Y. 2002. Coumarins and gammapyrone derivatives from Prangos pabularia: antibacterial activity and inhibition of cytokine release. Phytochem., 59(6):649- 654.
Tosun, B., Şanlı, A., Karadoğan, T., Cirit, Y., Ok, F.Z. 2022. Göller Yöresinde Farklı Lokasyonlarda Doğal Olarak Yetişen Smyrnium connatum Boiss. & Kotschy’nin Uçucu Yağ Bileşenlerinin Karakterizasyonu. Bursa Uludag Üniv. Ziraat Fak. Derg., 36(1): 75-86.
Ulubelen A, Topcu G, Tan N. 1995. Biological activities of a Turkish medicinal plant, Prangos platychlaena. J Ethnopharmacol, 45:193–197. https://doi.org/10.1016/ 0378-8741(94)01215-L.
Uzel A, Dirmenci T, Celik A, Arabaci T. 2006. Composition and antimicrobial activity of Prangos platychlaena and P-uechtritzii. Chem Nat Compd, 42:169–171. https://doi. org/10.1007/s10600-006-0069-7.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
