Turkish Tüketicilerin Ev Dışı Gıda Tüketim Kararlarını Etkileyen Faktörler: Türkiye Üzerine Bir Pilot Araştırma
DOI:
https://doi.org/10.24925/turjaf.v12i1.83-90.6529Anahtar Kelimeler:
gıda- tüketici- davranış- ev dışı tüketim- TürkiyeÖzet
Post-modern toplum düzenini getirdiği yenilikler bireylerin yaşam tarzlarında ve alışkanlıklarında önemli değişimlere neden olmuş, bu değişimler gıda tercih ve tüketim alışkanlıklarında da gözlemlenmiştir. Günümüzde çoğu insan gıdaya erişimi artık sadece beslenme ihtiyacını karşılamaya yönelik bir çaba ile sınırlandırmayıp ondan psiko-sosyal ve ekonomik faydalar da beklemekte, beslenme alışkanlıklarına rasyonel, hedonik ve sembolik boyutlar eklemektedir. Bu kapsamda yeme-içme faaliyetlerini evlerinin dışında gerçekleştiren bireylerin sayısında sürekli bir artış söz konusudur. Bu araştırmada ev dışı gıda tüketimini (EDGT) etkileyen gıda odaklı faktörler ve sosyo-demografik özelliklerin etkisi araştırılmıştır. Bu kapsamda Türkiye’nin 7 bölgesinin en büyük şehirlerinde 1016 tüketici ile yüz yüze anket çalışması gerçekleştirilmiş elde edilen veriler tanımlayıcı istatistikler ve sıralı probit regresyon modeli kullanılarak analiz edilmiştir. Buna göre gıda tercihlerini etkileyen faktörler arasında başkaları tarafından da tüketilen gıdaların ev dışı gıda tüketim sıklığı ile pozitif, besin içeriği ve yerel markaları tercih etme ile ise negatif ilişki durumu söz konusudur. Gıda tüketim desenlerinden fast-food tüketimi, sokak yemeği tercihi ve abur-cubur tüketimi ile EDGT sıklığı arasında pozitif, bitkisel temelli beslenme tercihiyle ise negatif bir ilişki bulunmuştur. Ayrıca sosyo-demografik özelliklerden cinsiyet, medeni durum, yaş, gelir ve eğitim de bireylerin EDGT’lerini etkilemektedir.
Referanslar
Akbay, C., & Boz İ. (2005). Kahramanmaraş’ta ailelerin ev ve ev dışı gıda tüketim talebi ve tüketici davranışlarının ekonomik analizi. KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, 8(1), 122-131
Beldona, S, Andrew, P., Moreo, A.P., & Mundhra, G.D. (2010). The role of involvement and varietyseeking in eating out behaviors. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 22(3), 433 – 444. https://doi: 10.1108/09596111011035990
Çalmaşur, G., & Daştan, H. (2020). Erzurum ilinde hanehalklarının ev dışı gıda tüketimini etkileyen faktörler. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6 (1), 97-111. https://doi: 10.29131/uiibd.681035
Demirel, O., & Hatırlı, S.A. (2020). Türkiye’de ev-dışı yemek yeme alışkanlığının analizi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 16(4), 976-988. https://doi: 10.17130/ijmeb.853587
de Rezende, D.L., & de Avelar, A.E.S. (2012). Factors that influence the consumption of food outside the home in Brazil. International Journal of Consumer Studies, 36 (2012), 300–306. https://doi: 10.1111/j.1470-6431.2011.01032.x
Dölekoğlu, C.Ö., & Çelik, O. (2018). Y kuşağı tüketicilerin gıda satın alma davranışı. KSÜ Tar Doğa Dergisi, 21, 55-66. https://doi: 10.18016/ ksutarimdoga.vi.474049
Ercan, U. (2021). Ev dışı gıda tüketim sınıflarının yapay sinir ağları ile tahmin edilmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13 (4), 3265- 3277. https://doi: 10.20491/isarder.2021.1321
Ertürk, M. (2018). Tüketicilerin dışarıda Yemek Yeme Nedenleri, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17 (3), 1203-1224. https://doi.org/10.21547/jss.396287
Greene, W.H. (2012). Econometric Analysis (Seventh ed.). Boston: Pearson Education. ISBN 978-0-273-75356-8
Gümüş, A.B., & Yardımcı, H. (2019). Öğrencilerin ev dışı ana öğün tüketimlerine ve antropometrik ölçümlerine göre akdeniz diyet uyumlarının incelenmesi. Sürekli Tıp Eğitim Dergisi, 28(6), 397-403. https://doi: 10.17942/sted.629541
Harrell, Jr. F.E. (2015). Regression Modeling Strategies. Springer Series in Statistics. Springer International Publishing AG Switzerland. ISSN 0172-7397.
Jang, S., Ham, S., & Hong, G.S. (2007). Food-away-from-home expenditure of senior households in the united states: a double-hurdle approach. Journal of Hospitality & Tourism Research, 31(2), 147-167. https://doi: 10.1177/1096348006297287
Jensen, H.H., & Yen, S.T. (1996). Food expenditures away from home by type of meal. Canadian Journal of Agricultural Economics, 44 (1), 67-80. https://doi: 10.1111/j.1744-7976.1996.tb00143.x
Narine, T., & Badrie, N. (2007). Influential factors affecting food choices of consumers when eating outside the household in Trinidad, West Indies. Journal of Food Products Marketing, 1(1), 19-29. https://doi: 10.1300/J038v13n01_02
Mancino, J., Todd, J., & Lin, B.H. (2009). Separating what we eat from where: measuring the effect of food away from home on diet quality. Food Policy, 34 (2009), 557–562. https://doi: 10.1016/j.foodpol.2009.09.003
Mihalopoulos, V.G., & Demoussis, M.P. (2001). Greek household consumption of food away from home: a microeconometric approach. European Review of Agricultural Economics, 28 (4), 421–432. https://doi:10.1093/erae/28.4.421
Mottaleb, K.A., Rahut, D.B., & Mishra, A.K. (2017). Consumption of food away from home in Bangladesh: Do rich households spend more? Appetite, 119(2017), 54-63. https://doi: 10.1016/j.appet.2017.03.030
Mutlu, S., & Gracia, A. (2004). Food consumption away from home in Spain. Journal of Food Products Marketing, 10(2), 1-16. https://doi: 10.1300/J038v10n02_01.
Onurlubaş, E., Doğan, H.G., & Gürler, A.Z. (2015). Türkiye’ de ev dışı gıda tüketimin durumu ve tüketici eğilimleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(38), 917-924.
Özdemir, B. (2010). Dışarıda yemek yeme olgusu: kuramsal bir model önerisi. Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, 21(1), 218-232.
Robson, S.M., Crosby, L.E., & Stark, L.J. (2016). Eating dinner away from home: perspectives of middle-to high income parents. Appetite, 96(2016), 147-153. https://doi: 10.1016/j.appet.2015.09.019.
Traş, M.F., & Şengül, S. (2017). Cohort effect on food away from home in Turkey: a double hurdle approach. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, (35), 59-80. https://doi.org/10.25294/auiibfd.322644.
Tutar, F.K, & Yazırlı, N. (2016). Hanehalkı ev dışı gıda tüketimini etkileyen faktörler: Nazilli örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 367-392.
TÜİK. (2023). Hanehalkı Tüketim Harcaması, 2022. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Tuketim-Harcamasi-2022-49690.
UN. (2019). World Urbanization Prospects: The 2017 Revision. United Nations Department of Economic and Social Affairs. https://population.un.org/wup/Publications/Files/WUP2018-Report.pdf.
Warde, A., Cheng, S.L., Olsen, W., & Southerton, D. (2007). Changes in the practice of eating a comparative analysis of time-use. Acta Sociologica, 50(4), 363–385. https://doi: 10.1177/0001699307083978.
Zan, H., & Fan, J.X. (2010). Cohort effects of household expenditures on food away from home. The Journal of Consumer Affairs, 44(1), 213-233. https://doi.org/10.1111/j.1745-6606.2010.01163.x
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
