Türkiye Oryantal Tütün Germplazmının UPOV Test Kılavuzu Kullanılarak Karakterizasyonu
DOI:
https://doi.org/10.24925/turjaf.v12is3.2686-2693.7163Anahtar Kelimeler:
Fenolojik- Güneşte kurutulmuş- Morfolojik- Nicotiana tabacum L.- GenotipÖzet
Türkiye’de tütün üretiminde oldukça yüksek genetik çeşitlilik içeren popülasyonlar, yerel çeşitler ve ekotipler kullanılmaktadır. Araştırma, Türkiye’de oryantal tütün üretilen alanlarda kullanılan tütün genotipleri içerisindeki genetik çeşitliliğin tespit edilmesi amacıyla yürütülmüştür. Tütün üretim alanlarında morfolojik farklılıkları nedeniyle seçilen 340 tütün genotipi yabancı tozlanmasını engellemek amacıyla izole edilmiş ve böylece kendilenmiştir. Genetik olarak farklı olan 259 genotip tarla denemelerine alınmıştır. İzmir tipi, Basma tipi ve Samsun tipi olmak üzere üç grupta ele alınan bölge tütünlerinin morfolojik ve fenolojik özellikleri UPOV rehberine göre değerlendirilmiştir. Yaygın özellikler bakımından ana sap uzunluğu ortaca-uzun, yaprak sayısı orta-fazla, bitki şekli eliptik, ana gövde rengi açık yeşil, sürgün oluşturma kabiliyeti yok veya çok zayıf, yaprak tipi yapışıktır. Aya uzunluğu ve genişliği orta, yaşmak eni dar-orta, aya şekli geniş eliptik ve yaprak ucu şekli çok az-orta sivriliktedir. Aya kabarcıklığı ve ondülelik zayıfça-zayıftır. Çiçeklenme geç-çok, geçci, taç yaprak rengi açık pembe, orta sıklıkta küresel çiçek kümesi şekli yaygındır. İncelenen tütün genotiplerinde karakterler bakımından varyasyonların yüksek olduğu belirlenmiştir. İzmir tipi tütünlerin bitki boyu ile yaprak büyüklüğünün diğer tiplere göre daha küçük olduğu belirlenmiştir. İzmir tipi tütünler aynı zamanda yaprak sayısı çok, olgunlaşma süresi geççi, yapraklarının düz ve yaprak uç açılarının ise yuvarlak olduğu belirlenmiştir. Farklı özellikleri ile öne çıkan hatlarla, gelecekte planlanan ıslah çalışmaları için önemli bir veri tabanı oluşturulmuştur.
Referanslar
Anonim, (2002). International union for the protection of new varieties of plants (UPOV) Guidelines for the Conduct of Tests for Distinctness, Uniformity and Stability, Tobacco (Nicotiana tabacum L.). TG/195/1. https://www.upov.int/edocs/tgdocs/en/tg195.pdf (Erişim: 23.07.2024).
Clement, C. R., Cristo-Araújo, M., Eeckenbrugge, G. C., Pereira, A. A., & Rodrigues, D. P., (2010). Origin and domestication of native amazonian crops. Diversity. 2(1): 72-106. https://doi.org/10.3390/d2010072
Çalışkan, O., Kurt, D., Kınay, A., Camas, N., & Kevseroglu, K., (2017). Determination of genetic variability of eastern and southeastern anatolia region tobaccos. Journal of Agricultural, Food and Environmental Sciences, 72(2), 8-14. https://doi.org/10.55302/JAFES18722008c
Dias, G. B., Gomes, V. M., Moraes, T. M. S., Zotich, U. P., Rabelo, G. R., Carvalho, A. O., Moulin, M., Gonçalves, L. S. A., Rodrigues, R., & Da Cunha, M., (2013). Characterization of Capsicum species using anatomical and molecular data. Genet. Mol. Res. 12(4): 6488-6501. http://dx.doi.org/10.4238/2013
Dyulgerski, Y., & Dimanov, D., (2012). Study on heterozis behaviour related to the leaves size by the tobacco of burley variety group. Acta Agriculturae Serbica, 34(17):75-82. https://www.cabidigitallibrary.org/doi/full/10.5555/20133025857
Er, C., & Yıldız, M., (2007). Keyf Bitkileri. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, No:1555, 237 s, Ankara.
Evsel, G., (2023). Cumhuriyet’ten Günümüze Samsun’da Tütüncülük ve Kadın İşçiliği. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cumhuriyet Özel Sayısı, 451-463. https://doi.org/10.53568/yyusbed.1354940
Gay, G., (2020). A tough tobacco. The market for classical oriental tobacco faces many challenges-but this is a hardy business that has survived difficult times before. Tobacco Reporter https://tobaccoreporter.com/2020/01/17/a-tough-tobacco/ (accessed: January 10, 2024).
Gencer, A.S., (2002). Türkiye tütün popülasyonlarında bazı özelliklerin saptanması, I: Marmara ve Karadeniz Bölgeleri. Journal of Aegean Agricultural Research Institute, Anadolu, 12 (1), 83-95. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/20027
He B., Geng R., Cheng L., Yang X., Ge H., & Ren M., (2020). Genetic diversity and fingerprinting of 33 standard flue-cured tobacco varieties for use in distinctness, uniformity, and stability testing. BMC Plant Biology, 20 (378):1-10. https://doi.org/10.1186/s12870-020-02596-w
Karakoç, E., (2021). Tütün yerel çeşitlerinin morfolojik, agronomik ve kimyasal özelliklerinin karakterizasyonu. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 116 s.
Kaya, D. A., & Ayanoğlu, F., (2002). Some morphological and phenological characters of tobacco, (Nicotiana tabacum L.) grown in Hatay Province of Turkey. In: Şener B. (eds) Biodiversity. Springer, Boston, MA. https://doi.org/10.1007/978-1-4419-9242-0_44
Kınay, A., Kurt, D., & Karakoç, E., (2019). Yield and quality performances of hybrid tobacco devoloped for Gümüşhacıköy Basma Region. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 7(sp2):1-6. https://doi.org/10.24925/turjaf.v7isp2.1-6.3076
Kurt, D., & Yılmaz, G., (2020). Seçilmiş üstün oryantal tütün hatlarının bazı morfolojik ve fenolojik özelliklerinin belirlenmesi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 35: 59-66. https://doi.org/10.7161/omuanajas.623265
Lazaro, A., (2018). Tomato landraces: An analysis of diversity and preferences. Plant Genetic Resour-C., 16(4): 315-324. https://doi.org/10.1017/S1479262117000351
Lewis R.S., & Nicholson S., (2007). Aspects of the evolution of Nicotiana tabacum L. and the status of the United States Nicotiana Germplasm Collection. Genetic Resources Crop Evolution, 54: 727–740. https://doi.org/10.1007/s10722-006-0024-2
Mohan, V., Gupta, S., Thomas, S., Mickey, H., Charakana, C., Chauhan, V. S., Sharma, K., Kumar, R., Tyagi, K., Sarma, S., Gupta, S. K., Kilambi, H. V., Nongmaithem, S., Kumari, A., Gupta, P., Sreelakshmi, Y., & Sharma, R., (2016). Tomato fruits show wide phenomic diversity but fruit developmental genes show low enomic diversity. PLoS ONE. 11(4):1-23. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0152907
Otan, H., & Apti, R., (1989). Tütün. T.C. T.O.K.İ.B. Ege T.A.E. Yay. No: 83, 89 s, İzmir.
Özhatay, N, Kültür, S., & Aslan, S., (2009). Check-list of additional taxa to the supplement flora of Turkey. IV. Turk. J. Bot. 33:191-226. https://journals.tubitak.gov.tr/botany/vol30/iss4/5
Özkul, İ., & Sarı, Y., (2008). “Türkiye’de Tütün Sektörünün Durumu, Sorunları ve Çözüm Önerileri”. 2. Ulusal İktisat Kongresi, 20-22 Şubat, İzmir: İİBF İktisat Bölümü.
Peksüslü, A., (1998). Bazı Türk tütün çeşitlerinin İzmir-bornova koşullarında morfolojik fizyolojik ve biyokimyasal özellikleri (Doktora Tezi). Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, İzmir.
Peksüslü, A., Yılmaz, İ., İnal, A., & Kartal, H., (2012). Tütün Genotipleri. ANADOLU Journal of Aegean Agricultural Research Institute, 22(2): 82-90. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/19895
Pereira-Dias L, Fita, A., Vilanova, S., Sanchez-Lopez, E., & Rodriguez-Burruezo, A., (2020). Phenomics of elite heirlooms of peppers (Capsicum annum L.) from the Spanish center of diversity: Conventional and high throughput digital tools towards varietal typification. Sci. Hortic. (Amsterdam). 265(109245), 1-17. https://doi.org/10.1016/j.scienta.2020.109245
Saygılı, İ., Kınay, A., & Kandemir, N., (2020). Determination of an SSR marker set to distinguish genotypes of different tobacco classes. Journal of Agricultural Faculty of Gaziosmanpasa University, Volume 37(2): 102-108. https://doi.org/10.13002/jafag4677
Saygılı, İ., Kınay, A., Kurt, D., & Kandemir, N., (2021). Genetic and agronomic diversity of Basma tobacco (Nicotiana tabacum L.) landrace in Turkey. Biotechnology, Agronomy, Society and Environment, 25(4): 279-290. https://doi.org/10.25518/1780-4507.19398
Sezer, M.C., (2023). Bazı şeker mısır genotiplerinin morfolojik, genetik ve teknolojik olarak tanımlanması. Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü (Doktora tezi). 1-268. Tekirdağ.
Statista, (2024). Tobacco Products – Worldwide. https://www.statista.com/outlook/cmo/tobacco-products/worldwide
Wenping, L., Zhu, L., & Zhao, S., (2009). Correlation and path coefficient analysis and Euclidean distance clustering for several characters in tobacco germplasm resource. Chinese Tobacco Science, 30, 59–63. http://www.zgyckx.com.cn/en/article/id/550
Zhou, R., Wu, Z., Cao, X., & Jiang, F.L., (2015). Genetic diversity of cultivated and wild tomatoes revealed by morphological traits and SSR markers. Genet. Mol. Res. 14(4): 13868-13879. http://dx.doi.org/10.4238/2015
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
