Verim ve Bazı Kalite Öğelerine Etkisi
DOI:
https://doi.org/10.24925/turjaf.v12is1.2158-2165.7188Anahtar Kelimeler:
Malt- Ham Protein Oranı- Tane İrilik Oranı- Hektolitre ağırlığı - Tane verimiÖzet
Farklı dozlarda uygulanan azotun dört arpa çeşidinde tane verimi ve bazı kalite özelliklerine etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Tokat’ta 2018-19 ve 2019-20 yetiştirme dönemlerinde Tesadüf Bloklarında Faktöriyel Deneme planına göre 3 tekerrürlü olarak yapılan bu araştırmada, dört farklı azot dozu (0, 3, 6, 9 ve 12 kg/da) ile Bolayır, Hasat, Hazar ve Ünver arpa çeşitleri kullanılmıştır. Araştırmada m2’deki başak sayısı, tane verimi, 1000 tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, ham protein oranı ve tane irilik oranları incelenmiştir. Ortalamaların karşılaştırılmasında LSD testi kullanılmıştır.İklim faktörleri çeşitlerin incelenen özelliklerini önemli derecede etkilemiştir. Araştırmada, ham protein oranı (İlk yıl önemsiz) metrekaredeki başak sayısı, tane verimi, 1000 tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı ve tane irilik oranı açısından çeşitler arasında farklar önemli bulunmuştur. Uygulanan azot genelde belli bir doza kadar tane verimini artırmış, fakat malt kalite özelliklerini düşürmüştür. Verim ve maltlık özelliği bakımından Bolayır, yemlik özelliği bakımından Ünver çeşidinin bölge için diğer çeşitlere göre daha iyi durumda oldukları belirlenmiştir. Malt özelliği bakımından 3 kg N/da dozunun yeterli olduğu, bununla beraber, en yüksek tane verimine sahip Bolayır ve Ünver çeşitlerinin yemlik olarak yetiştirilmesi durumunda 6 kg N/da dozunun uygun olduğu belirlenmiştir. Tane verimi ve maltlık özelliği bakımından Bolayır, yine verim ve yemlik özellik bakımından Ünver çeşidinin bölge için diğer çeşitlere göre daha uygun oldukları belirlenmiştir.
Referanslar
Akkaya, A., & Ş. Akten, (1986). Kıraç koşullarda farklı gübre uygulamalarının bazı kışlık Arpa çeşitlerinde kışa dayanıklılık ve dane verimi ile bazı verim öğelerine etkisi. Doğa, Tr. Tar. Or. D., C:10, S:2, 127-140s.
Anonim (2004). Costat Version 6,303. Cohort Software 798 Lighhouse Ave, PMB 320, Montert CA,93940, USA.
Anonim Tarım ve Orman Bakanlığı (2022a, 25 Nisan). https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Belgeler.
TÜİK, 2022. Türkiye İstatistik Kurumu (2022, 13 Mayıs). Erişim adresi (https://www.tuik.gov.tr)
Atlı, A., Koçak, N., Köksel, H., & Tuncer, T. (1989). Yemlik ve maltlık arpada kalite kriterleri ve arpa ıslah programlarında kalite değerlendirmesi. I. Arpa-Malt Semineri.30 Mayıs-1 Haziran, Konya, s. 23-37.
Aydoğan S, Şahin M, Akçacık A G, & Ayrancı R. (2011). Konya koşullarına uygun yüksek verimli ve kaliteli arpa genotiplerinin belirlenmesi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 25 (1): 10-16. Erişim adresi http://sjafs.selcuk.edu.tr/sjafs/article/view/181/97
Clancy, J. A., Tillman, B. A., Pan, W. L., & Ullrich, S. E. (1991). Nitrogen effects on yield and malting quality of barley genotypes under no‐till. Agronomy journal, 83(2), 341-346. https://doi.org/10.2134/agronj1991.00021962008300020016x
Conry M. (1994). Comparative effect of six cultivars at four rates of nitrogen on the gain yield and quality of spring – sown malting barley in ıreland. The Journal of Agicultural Science. 122 ; (3) 343 – 350.62 https://doi.org/10.1017/S0021859600067265
Çöken, İ., & Akman, Z. (2016). Isparta ekolojik koşullarında bazı arpa (Hordeum vulgare L.) çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 20(1), 91-97. https://doi.org/10.19113/sdufbed.23066
Doğan Y., Kendal E., Karahan T., &Çiftçi V. (2014). Diyarbakır koşullarında bazı arpa genotiplerinde verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi (JAFAG), 31 (2), 31- 40 https://doi.org/10.13002/jafag722.
Düzgünes, O., Kesici, T., Kavuncu, O., & Gürbüz, F. (1987). Arastirma ve Deneme Metodlari.(Istatistik Metodlari-II). Ank. Ünv. Zir. Fak. Yay, 1021.
Eagles H A., Bedggood A G., Panozzo J F., & Martin P J. (1995). Cultivar and environmental effects on malting quality in barley. Aust. J. Agric. Res., 46 (5): 831-844. https://doi.org/10.1071/AR9950831
Engin A. (1989). Biralık arpalarda önemli kalite kriterleri ve bunların malt kalitesine etkileri. I. Arpa Malt Sempozyumu, 30 Mayıs-1 Haziran 1989, Konya, 38-41.
Ergün N., & Geçit H. H. (2008). İleri kademe arpa hatlarında verim ve verime etkili bazı karakterlerin incelenmesi. Ülkesel Tahıl Sempozyumu. 2-5 Haziran 2008.Konya, 14– 23.
Ergün, N., Aydoğan, S., Sayım, İ., Karakaya, A., & Oğuz, A. Ç. (2017). Arpa (Hordeum vulgare L.) köy çeşitlerinde tane verimi ve bazı tarımsal özelliklerin incelenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 26(2), 180-189. https://doi.org/10.21566/tarbitderg.366381
Feil, B. (1992). Breeding progress in small grain cereals-A comparison of old and modern cultivars. Journal of Plant Breeding, 108(1), 1-11.https://doi.org/10.1111/j.1439-0523.1992.tb00093.x
Genç İ., Kırtok Y., Ülger A C & Yağbasanlar T. (1987). Çukurova koşullarında ekmeklik (t.aestivum l.) ve makarnalık buğday (T.durum desf.) hatlarının başlıca tarımsal karakterleri üzerinde araştırmalar. TÜBİTAK Türkiye Tahıl Sempozyumu, 6-9 Ekim 1987 TOAG, Bursa, 71-83.
Le Gouis, J., Delebarre, O., Beghin, D., Heumez, E., & Pluchard, P. (1999). Nitrogen uptake and utilisation efficiency of two-row and six-row winter barley cultivars grown at two N levels. European Journal of Agronomy, 10(2), 73-79. https://doi.org/10.1016/S1161-0301(98)00055-0
Fox, G. P., Panozzo, J. F., Li, C. D., Lance, R. C. M., Inkerman, P. A., & Henry, R. J. (2003). Molecular basis of barley quality. Australian Journal of Agricultural Research, 54(12), 1081-1101. https://doi.org/10.1071/AR02237
İmamoğlu, A., & Yılmaz, N. (2012). Bursa ekolojik koşullarında bazı arpa (Hordeum Vulgare L.) genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, 22(2), 13-36. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/anadolu/issue/1757/21711
Kandemir, N., Jones, B. L., Wesenberg, D. M., Ullrich, S. E., & Kleinhofs, A. (2000). Marker-assisted analysis of three grain yield QTL in barley (Hordeum vulgare L.) using near isogenic lines. Molecular Breeding, 6, 157-167. https://link.springer.com/article/10.1023/A:1009602514106
Karaman M. (Ed). (2012). Bitki Besleme Kitabı. Gübretaş Rehber Kitaplar Dizisi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, 2, 17-18..
Kartal, G., Öztürk, A., & Çağlar, Ö. (2003). Erzurum koşullarında farklı azot dozlarının arpanın maltlık özelliklerine etkisi. Research in Agricultural Sciences, 34(1). https://agriculture-ataunipress.org/Content/files/sayilar/37/tr-905-erzurum kosullarin.pdf
Kendal, E. , Kılıç, H., Tekdal, S. & Altıkat, A. (2010). Bazı arpa genotiplerinin Diyarbakır ve Adıyaman kuru koşullarında verim ve verim unsurlarının incelenmesi. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 14 (2) , 49-58. https://dergipark.org.tr/en/pub/harranziraat/issue/18431/194160
Kılıç H. (2005). Diyarbakır yağışa dayalı şartlarında şahin-91 arpa çeşidinin azotlu ve fosforlu gübre isteğinin belirlenmesi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 10(1/2): 73-81. https://www.bingol.edu.tr/documents/2006_Sahin91_harran_dergi.PDF
Kınacı, G., Budak, Z., Kutlu, İ., Tavas, N., Tarhan, P., Bozkuş, C., & Kınacı, E. (2008). Kışlık Makarnalık Buğday Çeşitlerinde Hasat İndeksi ile Başak Özellikleri arasındaki İlişkiler. Ülkesel Tahıl Sempozyumu, 29(33), 2-5.
Kırtok, Y., Genç, İ., Yağbasanlar, T., Çölkesen, M., & Kılınç, M. (1988). Tescilli bazı ekmeklik (T. aestivum L. Em Thell) ve makarnalık (T. durum Desf.) buğday çeşitlerinin Çukurova koşullarında başlıca tarımsal karakterleri üzerinde çalışmalar. ÇÜ., Ziraat Fak. Derg, 3(3), 96-106.
Koca, Y. O., Erekul, O., SABANCI, S., Zeybek, A., & Yiğit, A. (2015). Akdeniz kuşağında yetiştirilen arpa (hordeum vulgare l.) çeşitlerinde verim unsurları ve tane kalite özelliklerinin belirlenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 12(1), 9-15. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/259480
Kon H İ F. (2019). Orta Anadolu koşullarında, bazı arpa çeşitlerinin verim, kalite ve azot kullanım randımanlarının azotlu gübreleme miktarlarına göre belirlenmesi, (Doktora Tezi Ankara Üniversitesi Ankara). Erişim adresi http://hdl.handle.net/20.500.12575/68653
Kün, E., Özgen, M., & Ulukan, H. (1992). Arpa çeşit ve hatlarının kalite özellikleri üzerinde araştırmalar. II. Arpa-Malt Semineri, 25(27), 70-95.
Kün, E. (1996). Serin iklim tahılları (3. Baskı). Ankara: Zir. Fak. Yay, (1451), 431.
Mut, Z., Sirat, A., & Sezer, İ. (2014). Samsun koşullarında bazı iki sıralı arpa (Hordeum vulgare conv. distichon) genotiplerinde tane verimi ile başlıca tarımsal özelliklerin belirlenmesi ve stabilite analizi. Yüzüncü Yıl University Journal of Agricultural Sciences, 24(1), 60-69. https://doi.org/10.29133/yyutbd.235917
Naneli, İ., Sakin, M. A., & KIRAL, A. S. (2015). Tokat-Kazova şartlarında bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 32(1), 91-103. https://doi.org/10.13002/jafag846
Oscarsson, M., Andersson, R., Åman, P., Olofsson, S., & Jonsson, A. (1998). Effects of cultivar, nitrogen fertilization rate and environment on yield and grain quality of barley. Journal of the Science of Food and Agriculture, 78(3), 359-366. https://doi.org/10.1002/(SICI)1097-0010(199811)78:3<359::AID-JSFA126>3.0.CO;2-R
Özdemir, E., & Yüksel, S. (2007). Ülkemizde kışlık olarak üretimi yapılan arpa çeşitlerinin verim ve fiziksel kalite istikrarı ile kuru alanlara adaptasyonu. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, 25(27), 158-161.
Petrie, S., Hayes, P., Rhinhart, K., Blake, N., Kling, J., & Corey, A. (2003). Fertilizer management for winter malting barley. Agriculrural Experiment Station, Oregon University Special Report, 1047.
Sade, B., Topal, A., & Soylu, S. (1999). Konya sulu koşullarında yetiştirilebilecek makarnalık buğday çeşitlerinin belirlenmesi. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu, 8(11), 91-96.
Sağlam M T. (2001). Toprak ve suyun kimyasal analiz yöntemleri. Trakya Üniversitesi Tekirdağ Ziraat Fakültesi, Yayın No:189, Ders Kitabı No:5
Sairam R., & Singh S. (1989). N – use efficiency, n assimilation, and morphophysiological traits ın barley. Rachis, Barley and Wheat Newsletter. Vol. 9 (2): 26-28.
Sönmez F., Ülker M., Yılmaz N., Ege H., Bürün B., & Apak R. (1999). Tir buğdayında tane verimi ile bazı verim ögeleri arasındaki ilişkiler. Tr. J. Of Agriculture and Forestry, 23: 45-52. https://doi.org/10.3906/tar-96104
Sönmez, F. & Yılmaz N. (2000). Azot ve fosforun arpa tanesinin bazı makro ve mikro besin maddesi içerikleri üzerine etkisi. Journal of Agricultural Sciences, 6(02).
Turgut İ., C Konak., O Arabacı & R. Yılmaz. (1997). Büyük menderes havzası koşullarına uyumlu ve yüksek verimli arpa çeşitlerinin belirlenmesi üzerine araştırmalar. Türkiye 2. Tarla Bitkileri Kongresi, Samsun, 80-83.
Weston D., Horsley R., Schwars P., & Goss R. (1993). Nitrogen and planting date effects on low protein spring barley. Agonomy Journal. 85; (6) 1170-1174. https://doi.org/10.2134/agronj1993.00021962008500060015x
Zabunoğlu S. (1983). Gübreler ve gübreleme, Ankara Üniversitesi Ziraat Fak. Yayın No: 877, Ders Kitabı: 242, Ankara.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
