Aspir Sap ve Köklerinden Elde Edilen Uçucu Yağların Buğday, Arpa, Ayçiçeği ve Nohutun Çimlenme ve Fide Gelişimine Etkileri

Özet

Aspir sap ve köklerinden elde edilen farklı yoğunluklara sahip özütlerin buğday (Triticum aestivum L.), arpa (Hordeum vulgare L.), ayçiçeği (Helianthus annuus L.) ve nohut (Cicer arietinum L.) tohumlarının çimlenmesi ve fide gelişimi üzerine fitotoksik etkileri araştırılmıştır. Aspir sap ve köklerinden yapılan %2,5, %5 ve %10 oranında özütler hasattan sonra kalan bitki artıklarından elde edilmiştir. Ortalama çimlenme süresi, çimlenme yüzdesi, kök ve sürgün uzunluğu, fide yaş ve kuru ağırlığına ait ölçümler alınmıştır. Aynı zamanda kök ve sap özütlerinin uçucu yağ bileşenleri belirlenmiştir. Buğdayda ve arpada ortalama çimlenme süresi üzerine aspir özüt dozlarının etkisi önemsiz olurken, ayçiçeği ve nohutta etkisi önemli bulunmuştur. Çimlenme yüzdesinde ise arpa ve buğdayda aspir özüt dozlarıyla beraber azalma gözlenmiştir. Diğer büyüme parametrelerinde de bütün bitkilerde artan özüt dozlarıyla beraber azalma gözlenmiştir. Kök özütlerindeki uçucu yağın ana bileşeni 1-Pentadecene (%47,78) olurken bunu 2-Naphthalenemethanol (%33,07) izlemiştir. Sap özütlerinde ise uçucu yağın ana bileşeni 2-Naphthalenemethanol (%49,15) olmuş bunu da Lauryl alcohol (%22,26) izlemiştir. Kök ve sap özütleri bitkilere farklı etkiler göstermişlerdir. Sap özütleri en fazla ayçiçeğinde olumsuz etki yaparken kök özütleri buğday ve arpada etkili olmuştur. Sonuç olarak aspir saplarının tarladan uzaklaştırılması sekonder metabolitlerin toprağa bırakılmasını azaltıcı etki gösterebilir.