Diyette Proteinler, Aminoasitler ve Bazı Diğer Aminli Bileşiklerin Kardiyovasküler Sistem Üzerine Metabolik Etkileri

Özet

Dünyadaki ölüm nedenleri arasında ilk sırada yer alan kardiyovasküler hastalıkların önlenmesi ve tedavisi için diyet büyük önem arz etmektedir. Kardiyovasküler sistem üzerine etkili beslenme programları genellikle lipid ve karbonhidratlar üzerinde odaklanmışken proteinlerin etkisi göz ardı edilmektedir. Bu nedenle bu derleme; diyetteki proteinlerin, aminoasitlerin ve bazı diğer aminli bileşiklerin kardiyovasküler sağlık üzerine etkilerinin incelenmesi amacıyla yazılmıştır. Hayvansal veya bitkisel kaynaklı proteinler; süt ve süt ürünleri, yumurta, et, tavuk ve balık etleri, baklagiller ve tahıllar gibi besinler farklı protein kompozisyonuna sahip oldukları için kan basıncı ve lipid profilinin regülasyonu üzerine etkileri değişmektedir. Proteinleri oluşturan aminoasitler de protein kaynaklarına benzer olarak kardiyovasküler sistem üzerine farklı etkilere sahiptir. Bu açıdan kükürtlü aminoasitler başta olmak üzere aromatik aminoasitler, dallı zincirli aminoasitler, arjinin, ornitin, sitrulin, glisin ve glutamin aminoasitleri kardiyovasküler sistemi farklı metabolik yollarla etkilemektedir. Bu kapsamda tek karbon metabolizması, hormon sentezi, sinyal yollarının uyarılması ve aminoasitlerin metabolizmaları sonucunda oluşan ara ve son ürünlerin etkileri sayılabilir. Protein ve aminoasitlerin dışında diyetle alınan diğer aminli bileşikler içinde trimetilamin N-oksit, heterosiklik aromatik aminler, polisiklik aromatik hidrokarbonlar ve maillard reaksiyonu ürünleri yer almaktadır. Bu aminli bileşikler genellikle oksidatif stresi, inflamasyonu ve aterosklerotik plak gelişimi tetikleyerek kardiyovasküler hastalıklar için risk oluşturabilmektedir.