Türkiye‘nin Nesli Tehlike Altında Olan Gladiolus Türleri

Özet

Iridaceae familyasından Gladiolus cinsine ait türler, çok yıllık otsu yapıda bitkilerdir. Kesme çiçek, saksılı bitki ve dış mekân süs bitkisi olarak değerlendirilen glayöller en önemli süs bitkilerinden bir tanesidir. Önemli gen merkezlerinin kesiştiği noktada yer alan Türkiye bitki genetik çeşitliliği bakımından özel bir konumdadır. Ayrıca Türkiye glayöller de dâhil olmak üzere geofitler açısından çok zengin genetik kaynaklara sahiptir. Ancak Gladiolus türlerinin de yer aldığı birçok bitki genetik kaynağı çevresel ve diğer problemler nedeniyle gen erozyonuna uğramakta ve yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmaktadır. Türkiye‘de doğal olarak yetişen Gladiolus italicus IUCN kırmızı liste sınıfında yer almaktadır. Kırmızı listedeki sınıfı düşük riskli (LC) olan Gladiolus italicus türünün Makaronezya Bölgesi, Akdeniz Havzası ve Orta Asya‘ya kadar geniş bir yayılım alanı vardır. Ayrıca Kaliforniya‘da bulunan tür Türkiye‘de de doğal olarak yetişmektedir. Kırmızı listede yer almamasına rağmen Türkiye‘de nesli tehlike altında olduğu bildirilen diğer Gladiolus türleri; Gladiolus anatolicus, Gladiolus antakiensis, Gladiolus halophilus, Gladiolus humilis ve Gladiolus micranthus‘dur. Gladiolus türlerinin süs bitkisi olarak kullanım potansiyellerinin yanında değişikliğe uğramış toprakaltı gövde ve yapraklarının tıpta ve ilgili diğer endüstrilerde kullanılması bunların önemini arttıran diğer özellikleridir. Bu nedenle Gladiolus genetik kaynaklarının korunması oldukça önemlidir.