Orman yollarının Karaçam ormanlarındaki Ips sexdentatus zararı üzerine etkileri

Özet

Türkiye‘de genellikle dağlık ve engebeli arazilerde bulunan orman alanlarının işletmeye açılmasında en önemli transport tesisi orman yollarıdır. Orman yolları hem inşaası hem de kullanımı sırasında içinde bulundukları orman ekosistemine önemli zarar vermektedir. Orman ekosisteminde oluşabilecek deformasyonlar Dünya ormanlarında olduğu gibi ülkemiz ormanlarında da önemli risk faktörü olan kabuk böceklerinin zarar durumunu artıracak yönde etkilemektedir. Kabuk böcekleri türlerinden Ips sexdentatus (Boerner) (Coleoptera, Curculionidae, Scolytinae) konifer ormanlarında tehlike oluşturabilen ve ormanların sürekliliğini tehdit eden önemli türlerden biridir. Türkiye, Kastamonu İli Gölköy İşletme Şefliğinde yürütülen bu çalışmada Karaçam (Pinus nigra Arnold) meşcerelerinde etkin zarar yapan I. sexdentatus‘un arız olduğu alanın en yakın orman yoluna olan mesafesine, bakı durumuna (gölgeli-güneşli) ve bazı meşcere özelliklerine (çağ-kapalılık) göre zarar etki durumunun değişip değişmediği değerlendirilmiştir. Bu amaçla, 400 m2 büyüklüğündeki 45 örnek alanın ArcGIS yazılımı yardımı ile bakı durumları belirlenmiş, alana ait yol şebeke planı kullanılarak herbir örnek alanın merkezinin orman yollarına olan mesafeleri tespit edilmiştir. Buna göre, çalışma alanında orman yoluna 0-100 m mesafede bulunan ağaçların daha yüksek oranda böcek zararına uğradığı belirlenmiştir. I. sexdentatus‘un hektardaki zararı oranı %16‘dır. 16-20 cm çap kademesinde bulunan ağaçların daha fazla zarar gördüğü tespit edilmiştir. İki ayrı bakı (güneşli ve gölgeli), üç ayrı tepe kapalılığı (1-2-3) ve iki ayrı eğim grubu (%0-15, %15<)‘na göre değerlendirme yapıldığında bu faktörlerin böcek zararı üzerine etkilerinin istatistiksel olarak anlamlı olmadığı görülmüştür.