Zeytin Posasının Ruminantlar İçin Besin ve Besleme Değeri

Özet

Bu çalışmada zeytin posasının (ZP) besin ve besleme değerini etkileyen faktörler incelenmiş ve posanın ruminant beslemede kullanımına yönelik bazı öneriler getirilmiştir. Genel olarak birçok faktörce etkilense de ham ZP‘nin ruminantların yaşama payı besin madde ihtiyaçlarını karşılayabilecek besin değerine sahip olduğu değerlendirilmektedir. Ancak ZP‘nin muhafazası için yapılacak maliyetler (kurutma, silolama, nakliye gibi) göz önünde bulundurulduğunda, posanın çekirdeklerinden elendikten sonra kullanımının daha ekonomik olacağı değerlendirilmektedir. Çekirdeklerinden eleme ile ZP‘nin ham protein, ham yağ, NDF, lignin ve lif olmayan karbonhidrat içeriğinin sırasıyla, 75 (56-93), 126 (68-184), 571 (443-700), 222 (174-269) ve 141 (55-227) g/kg kuru madde (KM) olduğu belirlenmiştir. Bu değerler elenmiş ZP‘nin (EZP) önemli bir yem kaynağı olduğunu ortaya koymaktadır. Ayrıca kaliteli ve yüksek yağ içeriği, ZP‘yi diğer yem kaynaklarından ayıran önemli bir özellik olarak ortaya çıkmakta ve posayı özel bir yem kaynağına dönüştürmektedir. Ayrıca 2 fazlı sistemlerden üretilen EZP‘nin içerdiği antioksidan etkili fenolik bileşiklerde besin değerini artırmaktadır. Elenmiş ZP‘de yüksek lif içerse de alkali özellikte katkı maddeleri ile rumen parçalanabilirlik ve in-vivo sindirilebilirlik değerleri büyük ölçüde yükselmektedir. Bu nedenle katkı maddeleri ile muameleye olanak sağladığı için EZP‘nin kurutma yerine silolanarak değerlendirilmesi daha avantajlı olmaktadır. Elenmiş ZP‘den yağ alımı posanın besin değerini düşürse de yapılan çalışmalar yağı alınmış EZP‘nin de ekonomik bir yem kaynağı olduğunu göstermektedir. Besi kuzuları ile yapılan çalışmalar EZP‘nin rasyon KM‘sinin %20‘sine kadar katılabileceğini göstermektedir. Süt hayvanları ile yapılan çalışmalar ise EZP‘nin rasyona 15-20 g/kg KM yağ temin edecek şekilde rasyon KM‘sinin %10-20 düzeyinde ilavesi ile süt yağı ve süt kalitesinde önemli iyileşmeler sağlanabileceğini göstermektedir. Sonuç olarak ZP‘nin çekirdeklerinden elenmesi, posayı önemli bir yem kaynağına dönüştürmekte, EZP kullanımı ile yem maliyetlerinde azalma, hayvan performansında ve hayvansal ürünlerin kalitesinde artışlar sağlanabilmektedir. Bununla beraber, ZP‘nin besin değeri birçok faktör tarafından etkilendiği için, ZP‘nin besin madde içeriğinin tespit edilerek rasyona katılacak miktarının belirlenmesi gerektiği değerlendirilebilir.