Gıda ve İçecek Tüketiminde Helal Farkındalık ve Bilinç Düzeyinin İncelenmesi: Bingöl İli Örneği
DOI:
https://doi.org/10.24925/turjaf.v11i11.2089-2098.6254Anahtar Kelimeler:
Helal gıda ve içecekler- Helal sertifikalandırma- Helal farkındalık- Sağlıklı ürünler - Tüketici eğilimiÖzet
Bu çalışmada, Bingöl ilindeki tüketicilerin helal gıda ve içecekler konusundaki bilgi düzeyenlerinin ve farkındalıklarının tespit edilmesi amacıyla tesadüfi örnekleme yöntemi kullanılarak 374 kişiyle yüz yüze anket araştırması yapılmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatiksel yöntemler, Mann-Whitney U ve Kruskal Wallis testi kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; tüketicilerin satın alırken helalliği konusunda en çok şüphe duydukları ürün grubunun et ve et ürünleri olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, tüketicilerin %61,2’sinin helal gıda sattığını beyan eden marketlere güvenmediği, %81,3’ünün ambalajlı ürünlerin helalliği konusunda şüphelerinin olduğu belirlenmiştir. Tüketiciler, helal gıdaları, %80,7 oranında kaliteli ve %77,0 oranında sağlık ürünler olarak düşündüğünü ifade etmişlerdir. Tüketicilerin helal ürün satın alma eğiliminde ise dini hassasiyet, aileden gelen alışkanlık ve helal gıdaların daha sağlıklı olduğu düşüncesi en önemli üç faktör olarak belirlenmiştir. Tüketicilerin bir gıda ürününü satın alınırken, sırasıyla ürünün fiyatına, güvenilirliğine, kalitesine ve helal olmasına önem verdiği saptanmıştır. Kadın tüketicilerin helal gıda konusunda daha hassas davrandığı tespit edilmiştir. Helal gıda satın alırken tüketicilerin en çok ürünün helal sertifikalı olmasına dikkat ettikleri belirlenmiştir. Bu çalışmaya göre marketlerde satılan gıda ürünlerinin helalliğine yönelik ciddi şüphelerin olduğu ve Müslüman tüketicilerin güvenini artırmak için helal sertifikalı ürünlerin satılması gerektiği belirlenmiştir. Türkiye’de gıdaların helalliğinin belirlenmesinde ve belgelendirilmesinde genel bir helal standardın uygulanması tüketicilerin helal sertifikalı gıdalara güvenini arttıracak ve oluşan şüpheleri azaltacaktır.
Referanslar
Abdallah A, Rahem MA, Pasqualone A. 2021. The Multiplicity of Halal Standards: A Case Study of Application to Slaughterhouses. Journal of Ethnic Foods, 8(1): 1-15. https://doi.org/10.1186/s42779-021-00084-6
Ahmad AN, Abidin UFUZ, Othman M, Rahman RA. 2018. Overview of the Halal Food Control System in Malaysia. Food Control, 90: 352-363. https://doi.org/10.1016/j.foodcont.2018.02.035
Alzeer J, Rieder U, Abou Hadeed K. 2020. Good Agricultural Practices and Its Compatibility with Halal Standards. Trends in Food Science & Technology, 102: 237-241. https://doi.org/10.1016/j.tifs.2020.02.025
Aslan I. 2016. Measuring Halal Awareness at Bingöl City. Journal of Social Sciences (COES&RJ-JSS), 5(3), 340-355. http://centreofexcellence.net/J/JSS/JSS%20Mainpage.htm
Aslan I, Aslan H. 2016. Halal Foods Awarness and Future Challenges. British Journal of Economics, Management & Trade, 12(3): 1-20. DOI: 10.9734/BJEMT/2016/23861
Aslan H, Aslan İ. 2018. Helal Gıda Sektörü: Malezya ve Türkiye Karşılaştırılması. Talas M. (editör) 1. Uluslararası Battalgazi Multi Disipliner Çalışmalar Kongresi Kongre Tam Metin Kitabı Cilt III, Malatya, Türkiye, 07-09 Aralık, ss. 2930-2939.
Aslan H, Aslan I. 2022. Gıda ve İçeceklerdeki Helal Sertifikaların ve Logoların Önemi ve Suistimalleri (The Importance and Abuse of Certificates and Logos in Halal Foods). Gafurova BG. (editör) The Book of Full Texts on Applied Sciences, Volume 4, In 8th International Mardin Artuklu Scientific Researches Conference, Mardin, Türkiye, 04-06 Haziran, ss.759-779.
Aslan H, Aslan İ. 2022b. Helal Gıdalar Konusundaki Şüpheli ve Tartışmalı Konular, Turan N.(editör) Küçük Ekolojik Değişimlerin Büyük Tarımsal Sorunlara Etkisi, IKSAD Yayın Evi, Ankara / Türkiye, ss. 229-268. ISBN: 978-625-8246-34-6 (Basılı)
Aslan, H. 2023. The Influence of Halal Awareness, Halal Certificate, Subjective Norms, Perceived Behavioral Control, Attitude and Trust on Purchase Intention of Culinary Products Among Muslim Costumers in Turkey. International Journal of Gastronomy and Food Science, 32, 100726. https://doi.org/10.1016/j.ijgfs.2023.100726
Azizah SN. 2022. Self Declaration Halal Inside Omnibus Law on Job Creation. International Journal of Social Science Research and Review, 5(4): 138-148. http://dx.doi.org/10.47814/ijssrr.v5i4.215
Batu A. 2012. Helal (Mahzursuz) Gıda Belgelendirmesindeki Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Electronic Journal of Food Technologies, 7(2): 60-75. e-ISSN:1306-7648
Budiman AN, Suyana H. 2022. The Influence of Restaurant Attributes on Muslim Consumers Towards Subscribing Halal Restaurant in Comparison Study: Bogor and Kota Kinabalu. Journal of Economics, Business, and Government Challenges, 5(1), 35-46. https://doi.org/10.9744/pemasaran.15.2.99-109
Damit DHDA, Harun A, Martin D. 2017. Key Challenges and Issues Consumer Face in Consuming Halal Product. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 7(11): 590-598. DOI: 10.6007/IJARBSS/v7-i11/3498
El-Kardavi Y. 1985. el-Halal ve’l-haram fi’l-İslam, 21-40s, Beyrut.
Giyanti I, Indriastiningsih E. 2019. Impact of Halal Certification on the Performance of Food Small Medium Enterprises. Jurnal Ilmiah Teknik Industri, 18(2): 116-123. https://doi.org/10.23917/jiti.v18i2.7242
Güneş Z, Yetim H. 2020. Helâl Gıda Üretimi ve Tüketimi. Academic Platform Journal of Halal Lifestyle, 2(2): 70-94. https://dergipark.org.tr/en/pub/apjhls/issue/59240/811592
Hashim AJCM, Musa R. 2014. Factors Influencing Attitude Towards Halal Cosmetic Among Young Adult Urban Muslim Women: A Focus Group Analysis. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 130: 129-134. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.04.016
Güzel Y, Kartal C. 2017. Helal Gıda Sertifikası ve Tüketici (Halal Food Cerficate and Consumer). Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(4): 299-309. DOI: 10.21325/jotags.2017.151
Hussain I, Rahman SU, Zaheer A, Saleem S. 2016. Integrating Factors Influencing Consumers’ Halal Products Purchase: Application of Theory of Reasoned Action. Journal of International Food & Agribusiness Marketing, 28(1): 35-58.
http://dx.doi.org/10.1080/08974438.2015.1006973
Karahalil E. 2020. Principles of Halal-Compliant Fermentations: Microbial Alternatives for the Halal Food Industry. Trends in Food Science & Technology, 98: 1-9 .https://doi.org/10.1016/j.tifs.2020.01.031.
Kaya R. 2000. Kur’ân-ı Kerim ve Kitab-ı Mukaddes’te Geçen Helal ve Haram Gıdalar. İstanbul: Kaya Matbaası.
Keleş Y. 2015. Helal Gıda Sertifikasyon/Belgelendirme Sorunları ve Çözüm Önerileri. Diyanet İlmî Dergi, 51(4): 59-101.
Madenci AB, Bayramoğl, Z, Türker S, Ağızan K, Top, V. 2020. Determination of Consumers’ Perceptions and Attitudes Towards Halal Food: The Case of Konya Province. Türk Tarım-Gıda Bilim ve Teknoloji dergisi, 8(10) : 2184-2190. https://doi.org/10.24925/turjaf.v8i10.2184-2190.3653
Madun A, Kamarulzaman Y, Abdullah N. 2022. The Mediating Role of Consumer Satisfaction in Enhancing Loyalty Towards Malaysian Halal-Certified Food And Beverages. Online Journal of Islamic Management and Finance (OJIMF), 2(1): 1–20. http://mjs.um.edu.my/index.php/OJIMF/article/view/30616.
Medhekar A, Haq F. 2018. Halal Branding for Medical Tourism: Case of Indian Hospitals. In I. Management Association (Ed.), Medical Tourism: Breakthroughs in Research and Practice (pp. 248-270). IGI Global. https://doi.org/10.4018/978-1-5225-3920-9.ch014.
Memiş S, Cesur Z, Akın Ü. 2018. Tüketicilerin Helal Sertifikalı Mamullere Yöneliminin, Algılanan Risk ve Güven Arayışına Aracılık Etkisi. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2): 32-46.
Mücevher MH. 2021. Uluslararası Pazarlar için Yeni Bir Strateji: Helal Lojistik. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 40: 198-209. https://dergipark.org.tr/ en/pub/sbe/issue/62244/897641
Newbold P, Carlson W, Thorne B. 2012. Statistics for Business and Economics: Global Edition, Pearson Education, p. 792.
Nordin D, Husain R, Yulia A, Abu Basar S, Fuad Salleh M. 2016. The Effect of Halal Certification on Financial Performance of Halal Food Companies in Malaysia. Proceedings of Unisel Bestari Research Projects, Malaysia. , ISBN: 978-983-3757-29-9
Rakipoğlu Z. 2018. ‘Gıda katkı maddelerinde helallik endişesi ortaya çıkıyor’, https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/gida-katki-maddelerinde-helallikendisesi-ortaya-cikiyor/1217597 (Erişim Tarihi: 14.07.2023)
Sample Size 2023. Sample Size Calculator, https://www.calculator.net/sample-size-calculator.html?type=1&cl=95&ci=6&pp=50&ps=&x=30&y=20 (Erişim Tarihi: 18 Haziran 2023)
Saygılı M. 2019. Helal ürün farkındalığı ve satın alma niyeti ilişkisi üzerine bir araştırma. Doktora Tezi. İşletme Enstitüsü, Sakarya Üniversitesi, Sakarya, Türkiye.
Şimşek G. 2013. Helal sertifikasıyla haram işler, https://www.haberturk.com/yazarlar/guntay-simsek-1019/878297-helal-sertifikasiyla-haramisler (Erişim Tarihi: 17 Temmuz 2023)
Talib Z, Zailani S, Zainuddin Y. 2010. Conceptualization on the Dimensions for Halal Orientation for Food Manufacturers: Study in the Context of Malaysia. Pakistan Journal of Social Sciences, 7(2): 56-61.ISSN:1683-8831
Tekle Ş, Sağdıç O, Nursaçan Ş, Yetim H, Erdem, M. 2013. Ülkemizde ve Dünyada Helal Gıda Hususunda Karşılaşılan Problemler. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 1(1): 1-6. ISSN:2148-2683
Türker S. 2020. Helal ve Güvenilir Gıda. Helal ve Etik Araştırmalar Dergisi 2 (1): 85-97.
Wahyuni D, Nazaruddin Hanuun R, Budiman I. 2021. Analysis of Readiness Toward Halal Certification in Sumatera Utara (A Case study in Food Manufacturer), Proceedings of the Second Asia Pacific International Conference on Industrial Engineering and Operations Management Surakarta, Indonesia, September 14-16, pp.556-564.
Yunus NSNM, Rashid WEW, Ariffin NM, Rashid NM. 2014. Muslim’s Purchase Intention Towards Non-Muslim’s Halal packaged food manufacturer. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 130: 145-154. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.04.018
Zin ZM, Sarbon NM, Zainol MK, Jaafar SNA, Shukri MM, Rahman AHA. 2021. Halal and Non-Halal Gelatine as a Potential Animal By-Products in Food Systems: Prospects and Challenges for Muslim Community. In First International Conference on Science, Technology, Engineering and Industrial Revolution (ICSTEIR 2020) (ss. 530-540). Atlantis Press. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.04.018
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
